Katha by Giani Sant Singh Ji Maskeen - After Attack on Darbar Sahin and Akal Takhat Sahib June 1984
ਗਿਆਨੀ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਮਸਕੀਨ ਵਲੋਂ ਜੂਨ 84 ਦੇ ਹਮਲੇ ਟੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਥਾ ਦਾ ਉਤਾਰਾ
"ਮੱਦਤੇਂ ਗ਼ਜ਼ਰੀ ਹੈ ਇਤਨੀ ਰੰਜੋ ਗ਼ਮ ਸਹਿਤੇ ਹਝ, ਸ਼ਰਮ ਸੀ ਆਤੀ ਹੈ ਇਸ ਵਤਨ ਕੋ ਵਤਨ ਕਹਿਤੇ ਹਝ"
ੴ ਸਤਿਗਰ ਪਰਸਾਦਿ||
ਗਰੂ ਰੂਪ ਗਰੂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਜੀੳ | ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਤ ਸਬੰਧੀ ਔਰ ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਸਮਕਸ਼ ਭੇਂਠ ਕਰਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ਤਰ ਗਰਦੇਵ ਦੀ ਫਤਹਿ ਪਰਵਾਨ ਕਰਨੀ
"ਵਾਹਿਗਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖ਼ਾਲਸਾ |
ਵਾਹਿਗਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ ||”
ਝਥੇ ਵੀਸਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚ ਹੋ ਗ਼ਜ਼ਰਿਆ ਉਰਦੂ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰੋ ਮਾਰੂਕ ਸ਼ਾਇਰ ਡਾ. ਮਹਮੰਦ ਇਕਬਾਲ || ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਨਜ਼ਮ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਬਣ ਗਈ ਤੇ ਹਰ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਉਸਨੂੰ ਪਰਾਰਥਨਾ ਦੇ ਰੂਪ ਦੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਾਇਨ ਕਰਦੇ ਸਨ || ਪੂਰਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਟੈਗੋਰ ਸੀ ਤੇ ਪੱਸ਼ਚਮ ਦੇ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਮਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ ||
ਇਕਾਗਰਤਾ ਪਰਦਾਨ ਕਰਨੀ||
ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਹੜ” ਆ ਰਿਹੈ ਤੇ ਮੈਂ ਸਮਝਦਾਂ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਦਫਾ ਕੌਮ ਦੀ ਰਹਿਬਰੀ ਪੰਜ ਧਾਰਮਕਿ, ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ ਸਿੰਘ ਸਹਿਬਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ, ਔਰ ਚਾਲੀ ਪੰਤਾਲੀ ਸਾਲ ਤੋਂ ਬਾਦ ਝਸਾ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਝ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਪਰਸ਼ ਕੌਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ | ਪਹਿਲਾ ਈ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਝ | ਚਾਲੀ ਪੰਤਾਲੀ ਸਾਲ ਤਕ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਬੰਦੇ ਰਹਿਨਮਾਈ ਕਰਦੇ ਰਹੇ, ਅਗ਼ਵਾੲੈ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਚਾਲੀ ਪੰਤਾਲੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਜੋ ਅਸੀਂ ਜੋ ਪਰਾਪਤ ਕੀਤੈ ਉਹ ਤਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ | ਤੇ ਹਣ ਅਸੀਂ ਰਹਿਬਰੀ ਦਿਤੀ ਹੈ ਗਰੂ ਪੰਥ ਦੇ ਪੰਜ ਮਕੀਆਂ ਨੂੰ, ਸਿੰਘ ਸਹਿਬਾਨ ਨੂੰ | ਸਤਿਗਰੂ ਰਹਿਮਤ ਕਰਨ ੳਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇਣ, ਤਾਕਤ ਦੇਣ ਤਾਂ ਕਿ ੳਹ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮੰਜ਼ਿਲੇ ਮਕਸੂਦ ਤੇ ਪਹੰਚਾ ਸਕਣ | ਮੈਂ ਅਰਜ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਵੀਸਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਹੋ ਗਜ਼ਰਿਆ ਮਸ਼ਹੂਰੋ ਮਾਰੂਕ ਸ਼ਾਰਿ ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਨੇ ਇੱਕ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜੋ ਹਰ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਕਰੀਬਨ - ਕਰੀਬਨ ਹਰ ਹਿੰਦੂਸਤਾਨੀ ਨੂੰ ਕੰਠ ਵੀ ਹੋ ਗਿਆ | ੳਹ ਤਰਾਨਾ ਸੀ ਇਹ, "ਸਾਰੈ ਜਹਾਂ ਸੇ ਅੱਛਾ ਹਿਦੂਸਤਾਂ ਹਮਾਰਾ, ਹਮ ਬਲਬਲੇ ਹੈਂ ਇਸਕੀ ਯਿਹ ਗ਼ਲਸਿਤਾਂ ਹਮਾਰਾ" ਇਹ ਇਕਬਾਲ ਦਾ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਸੀ, ਹਿੰਦੂਸਾਨ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ. ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗ਼ਾਇਨ ਕਰਦੇ ਸਨ ਔਰ ਕਰੀਬਨ - ਕਰੀਬਨ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੰਠ ਵੀ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿ, "ਸਾਰੈ ਜਹਾਂ ਸੇ ਅੱਛਾ ਹਿਦੂਸਤਾਂ ਹਮਾਰਾ, ਹਮ ਬਲਬਲੇ ਹੈਂ ਇਸਕੀ ਯਿਹ ਗ਼ਲਸਿਤਾਂ ਹਮਾਰਾ" ਵਕਤ ਲੰਘਿਆ, ਸਮਾਂ ਲੰਘਿਆ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਸਤਾਇਆ ਗਿਆ ਡਾ. ਇਕਬਾਲ | ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬਹਗਿਣਤੀ ਨੇ ਇਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ, ੳਹਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਚਿਕਨਾਚੂਰ ਕੀਤਾ, ੳਹਨੂੰ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਤੌਰ ਤੇ ਇਤਨੀ ਸੱਟ ਪਹੰਚਾਈ | ੳਥੇ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨੇ ਦੇ ਲਿਖਾਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਦੂਜਾ ਸ਼ਿਅਰ ਲਿਖਿਆ . ਉਹ ਪਤੈ ਕੀ ? ਉਹ ਸ਼ਿਅਰ ਹੈ ਇਹ, “"ਮੱਦਤੇਂ ਗ਼ਜ਼ਰੀ ਹੈ ਇਤਨੀ ਰੰਜੋ ਗ਼ਮ ਸਹਿਤੇ ਹਝ, ਸ਼ਰਮ ਸੀ ਆਤੀ ਹੈ ਇਸ ਵਤਨ ਕੋ ਵਤਨ ਕਹਿਤੇ ਹਝ"
ਉਸ ਨੇ | (ਸੰਗਤ ਵੱਲੋਂ ਜੈਕਾਰਾ) ੳਹੀ ਸ਼ਾਇਰ ਜਿਸ ਨੇ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਲਿਖਿਆ ਕਿ, "ਸਾਰੈ ਜਹਾਂ ਸੇ ਅੱਛਾ ਹਿਦੂਸਤਾਂ ਹਮਾਰਾ”| ੳਹੀ ਸ਼ਾਇਰ ਕਹਿੰਦੈ, “ਸ਼ਰਮ ਸੀ ਆਤੀ ਹੈ ਇਸ ਵਤਨ ਕੋ ਵਤਨ ਕਹਿਤੇ ਹਝ”
ਸੋਚਣਾ ਪਝਗਾ . ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇਤਨੀ ਪਾਝਦਾਰ ਨਜ਼ਮ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ, ਇਤਨਾ ਮਹਾਨ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ, ਜਿਹਨੂੰ ਹਰ ਬੱਚੇ ਨੇ ਕੰਠ ਕਰ ਲਿਆ, ਹਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਗ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ, ਹਰ ਹਿੰਦੂਸਤਾਨੀ ਨੇ ਬੜੇ ਫਖਰ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਤਰਾਨੇ ਨੂੰ ਗਾਨਿ ਕੀਤਾ ਤੇ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਤੇ ੳਹੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਾਇਰ ਬਿਲਕਲ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਉਹਦੇ ਵਿਚਾਰ ਬਦਲ ਗਝ, ਉਹਦੀ ਸੋਚਣੀ ਬਦਲ ਗਈ, ਉਹਦਾ ਨਕਤਾ ਨਿਗ਼ਾਹ ਬਦਲ ਗਿਆ ਔਰ ਉਹ ਕਹਿੰਦੈ,
“"ਮੱਦਤੇਂ ਗ਼ਜ਼ਰੀ ਹੈ ਇਤਨੀ ਰੰਜੋ ਗ਼ਮ ਸਹਿਤੇ ਹਝ, ਸ਼ਰਮ ਸੀ ਆਤੀ ਹੈ ਇਸ ਵਤਨ ਕੋ ਵਤਨ ਕਹਿਤੇ ਹਝ"
ਬਈ ਕਿੳੰ ? ੳਹਦੇ ਨਾਲ ਜੋ ਵਧੀਕੀਆਂ ਹੋਈਆ, ਉਹ ੳਹ ਜਾਣੇ, ਆਪਾਂ ਨਹੀਂ ਖੋਲ”ਣੀਆਂ | ਇਸ ਵਕਤ ਖੋਲ”ਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤੇ ਖੋਲ”ਣ ਦਾਮਾਹੌਲ ਵੀ ਨਹੀਂ | ਪਰ ਖਿਮਾਂ ਕਰਨਾ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਮਾਣ ਕੀਤਾ, ਔਰ ਮਾਣ ਕਰਦੇ ਰਹੇ, ਬੜੀ ਮੱਦਤ ਤੋਂ ਮਾਣ ਕਰਦੇ ਰਹੇ | ਇਤਨਾ ਮਾਣ ਕੀਤਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਖਸ਼ਾ ਦੀ ਖਾਤਰ ਗਰੂਆਂ ਨੇ ਅਪਣੇ ਸੀਸ ਭੇਂਟ ਕੀਤੇ, ਗਰੂਆਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਝ, ਬੜੇ-ਬੜੇ ਸਿੱਖ ਬਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਔਰ ਸੰਤ ਮਹਾਤਮਾ ਕਦਮ-ਕਦਮ ਉਤੇ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੰਸਕਰਿਤੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿਂਦੇ ਰਹੇ | ਔਰ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਕਾਫੀ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ | ਇਕਬਾਲ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਚੋਟ ਲੱਗੀ, ਉਸ ਨੇ ਆਖ ਦਿੱਤਾ, ਹਣ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਰਮ ਆੳਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇਹ ਆਖਾਂ ਕਿ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਮੇਰਾ ਹੈ. ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਰਮ ਆੳਂਦੀ ਹੈ |
ਤੇ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ ਜੌ ਕਝ ਹੋਇਆ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਰੀਬਨ - ਕਰੀਬਨ ਇਹ ਪੰਜ - ਸੱਤ ਦਿਨ ਪਹਿਲੇ ਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਕਲਕੱਤੇ ਦੇ ਵਿਚ ਪੜ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਜਿਹੜੈ ਇਹ ਸਿਆਸੀ ਵਧੀਕੀਅਤਂ ਤੇ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਲੈਂਦੈ । ਕਰ ਲੈਂਦੈ । ਚਾਲੀ ਸਾਲ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਆਝ । ਤਸੀਂ ਕਿਸੇ ਸਿੱਖ ਨੂਂ ਫੌਜ ਦੇ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉਚਾ ਰਤਬਾ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਲੋ ਨਾ ਸਹੀ, ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ । ਤਸੀਂ ਬੇਸ਼ਤਰ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਅਪਣੇ ਤੀਰਥਾਂ ਤੇ ਰੱਖੇ । ਗੰਗਾ ਜਮਨਾ ਝਕਸਪਰੈਸ, ਗੋਮਤੀ ਝਕਸਪਰੈਸ, ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਕਾਸ਼ੀ ਝਕਸਪਰੈਸ, ਗਿਤਾੰਜਲੀ ਝਕਸਪਰੈਸ, ਸੰਗਮ ਝਕਸਪਰੈਸ, ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਪਰੀ ਤੋਂ ਬਾਦ ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਜਗਨਨਾਥਪਰੀ ਝਕਸਪਰੈਸ ਤੇ ਫਿਰ ਸੋਮਨਾਥ ਮੇਲ ਪਈ ਚਲਦੀ ਝ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਤੋਂ ਲ਼ੈ ਕੇ ਵਰਾਵਲ ਤੱਕ । ਅਨੇਕਾਂ ਗੱਡਦੀਆਂ ਜਿਨਾਂ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਅਪਣੇ ਤੀਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦਿੱਤੇ । ੳਹ ਗੱਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਰੱਖੇ ਹੋਝ ਨੇ । ਗੱਡੀਆਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਨੇ । ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗ਼ਾਲਬਣ ਜੋ ਮੇਰੀ ਗਿਣਤੀ ਚ ਆਈਆਂ, ਅਠਾਈ ਗੱਡੀਆਂ ਨੇ ਜੋ ਤੀਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਉਤੇ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਨੇ । ਤੇ ਇੱਕ ਵੀ ਗੱਡੀ ਸਿੱਖ ਤੀਰਥ ਦੇ ਨਾਮ ਉਤੇ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ । ਇਹ ਵਧੀਕੀ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਹੈ । ਚਲੋ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ । ਝਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਝਕਸਪਰੈਸ ਚਲਾਵਾਂਗੇ, ਸਵਰਨ ਮੰਦਰ ਝਕਸਪਰੈਸ ਚਲਾਵਾਂਗੇ ਪਰ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ ਜਦੋਂ ਗੱਡੀ ਝਥੇ ਅੰਮਰਿਤਸਰ ਪਹੰਚੀ ਸੀ, ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਸੀ ਟਾਟਾ ਨਗਰ ਝਕਸਪਰੈਸ । ਕੋਈ ਸਵਰਨ ਮੰਦਰ ਝਕਸਪਰੈਸ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਈ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਗੱਡੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦੇਖਕੇ । ਜਿਹੜੇ ਇੱਕ ਗੱਡੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸਵਰਨ ਮੰਦਰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਇਹ ਦਸਟ, ਸਰਵਨ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਕਿਸ ਟਰਾਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨਗੇ । ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੇ । ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਝਕਸਪਰੈਸ ਇਹ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ । ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ । ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਕਿ ਤਸੀਂ ਗੰਗਾ ਜਮਨਾ ਝਕਸਪਰੈਸ ਕਿੳਂ ਚਲਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ? ਸੰਗਮ ਝਕਸਪਰੈਸ ਕਿੳਂ ਚਲਾਈ ਹੋਈ ਹੈ? ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਕਾਂਸ਼ੀ ਝਕਸਪਰੈਸ ਕਿੳਂ ਚਲਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ? ਔਰ ਤਸੀਂ ਗਿਤਾਂਜਲੀ ਝਕਸਪਰੈਸ, ਜਗਨਨਾਥਪਰੀ ਝਕਸਪਰੈਸ, ਸੋਮਨਾਥ ਮੇਲ ਚਲਾਈ ਹੋਈ ਹੈ । ਅਨੇਕਾਂ ਗੱਡੀਆਂ ਤੀਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੇ ਉਤੇ ਚਲ ਰਹੀਝਂ । ਨਹੀ ਚੱਲੀ ਇੱਕ ਗੱਡੀ ਸਵਰਨ ਮੰਦਰ ਝਕਸਪਰੈਸ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ । ਅਸੀਂ ਇਹ ਵਧੀਕੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਲਈ । ਸਹਿਣ ਕਰ ਲਿਆ । ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਲਿਆ । ਔਰ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਵਦੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਹਣ ਗਿਣਨ ਲੱਕੀਝ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਗਿਣਤੀ ਮੱਕ ਜਾਣੀ ਝ, ਹਿੰਦਸੇ ਮੱਕਣੇ ਨੇ, ਵਧੀਕੀਆਂ ਨਹੀਂ ਮਕਣੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪ ਝਨੀਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਪੈਂਤੀ ਚਾਲੀ ਸਾਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ । ਮੈਂ ਉਹ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਪਵ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, "ਜਿਹੜਾ ੱਿਸਖ ਹੈ ਇਹ ਸਿਆਸੀ ਵਧੀਕੀ ਤੇ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੈ, ਧਾਰਮਿਕ ਵਧੀਕੀ ਨਹੀਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਜਦ ਧਰਮ ਧਾਰਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਵਧੀਕੀ ਹੋਵੇਗੀ ਇਹ ਕਰਬਾਨ ਹੋਵੇਗਾ, ਇਹ ਮਿਟੇਗਾ, ਇਹ ਨਿਛਾਵਰ ਹੋਵੇਗਾ" । ਤੋ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ, ਸਰੇ ਆਮ ਚੌਂਕਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਪੱਗ ਲਾਹ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ ਗਈ । ਔਰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਣੇਉ ਉਤਾਰਦਾ ਸੀ, ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਡੀਆਂ ਕਿਰਪਾਨਾਂ ਉਤਾਰੀਆਂ । ਔਰ ਹਰ ਥਾਂ ਤੇ ਬੇਇਜ਼ਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਕੀਤਾ । ਇਕਬਾਲ ਨੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਸ਼ਰਮਸਾਰੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇਹ ਆਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਹਣ ਮੈਂੂੰ ਸ਼ਰਮ ਆਉੰਦੀ ਹੈ । ਖਿਮਾੰ ਕਰਨੀ ਸ਼ਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੇ ਮੰਜ਼ਰ ਦੇਖ ਲਿਆ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦਅ ਔਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਜੋ ਬੀਤਿਆ ਹੈ । ਔਰ ਅਪਣੀ ਦਸਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦਰੇ ਤੇ ਤਸੀਂ ਇੱਕ - ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਰਪਿਆ ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿੳ ਤੇ ਆਉਣ ਜਾਣ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਵੀ ਦਿੳ ਪਰ ਸੱਚ ਦਾ ਸੰਮੇਲਨ ਹੋਵੇ, ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਮੇਲਨ ਹੋਵੇ ਤੇ ਤਸੀਂ ਚਾਰੌਂ ਪਾਸੇ ਰਸਤੇ ਰੋਕ ਦਿੳ ਤਾਂ ਕਹਿਣਾ ਹੀ ਪਝਗਾ ਕਿ ਸ਼ਰਮ ਸੀ ਆਤੀ ਹੈ ਇਸ ਵਤਨ ਕੋ ਵਤਨ ਕਹਿਤੇ ਹਝ । (ਸੰਗਤ ਵਲੋਂ ਜੈਕਾਰਾ) ਇਸ ਘਰ ਨੂੰ, ਉਸ ਘਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਘਰ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਆਖੀਝ ਕਿ ਘਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੋਈ ਸਾਡੀ ਪੱਗ ਲਾਹ ਛੱਡੇ । ਮੈਂ ਪੜ ਰਿਹਾ ਸੀ ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਪਰਸਿਧ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੰਤ ਸਕਰਾਤ ਦੇ ਕਝ ਬੋਲ । ੳੱਜ ਤੋਂ ਡਾਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲੇ ਝਥਨਜ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬੜਾ ਪਰਸਿਧ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਹੋ ਗਜ਼ਰਿਆ ਹੈ । ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਤਾਝ ਹੋਝ ਮਨੱਖ ਚਿੰਤਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ । ਘਰੇਲੂ ਝਗੜਿਆਂ ਤੋਂ ਸਤਾਝ ਹੋਝ ਲੋਕ ਸੰਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਫਕੀਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ । ੳਹਦਾ ਅਪਣਾ ਅਨਭਵ ੳਹਨੇ ਗੱਲ ਦਰੀ ਝ । ਤੇ ਮੈਨੂਂ ਤੇ ਇੰਞ ਲਗਦਾ ਹੈ ਬਾਬੇ ਨੇ ਵੀ ਸਹਿਮਤੀ ਪਰਗਟਾਈ ਗਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ:
“ਪੂੰਅਰ ਤਾਪ ਗੇਰੀ ਕੇ ਬਸਤਰਾ ।।
ਅਪਦਾ ਕਾ ਮਾਰਿਆ ਗਰਿਹ ਤੇ ਨਸਤਾ ।।“
ਘਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅਪਤਾ - ਬਿਪਤਾ ਪੈ ਗਈ ਝ, ਪਤਨੀ ਮਰ ਗਈ ਯਾ ਮੰਡਾ ਇਕਲੌਤਾ ਸੀ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਿਆ ਯਾ ਦਿਵਾਲੀਆ ਹੋ ਗਿਆ ਯਾ ਘਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਲੇਸ਼ ਹੈ, ਝਗੜਾ ਹੈ, ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਚਲੋ ਹਣ ਸੰਤ ਬਣੋ । ਫਕੀਰ ਬਣੋ । ਤੇ ਘੰਮਦਿਆ ਫਿਰਦਿਆਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਦੌਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਮਸਕੀਨ ਜ ਿਹਣ ਤਹੳਡੇ ਨਾਲ ਵਿਚਰਣ ਨੂੰ ਜੀਅ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮੈਂ ਪੱਛ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਘਰ ਬਾਰ ਤੇ ਖੈਰ ਖਰੀਅਤ ਨਾਲ ਹੈ, ਯਾ ਘਰੌਂ ਤੇ ਔਖਾ ਤੇ ਨੀ ਕੌਈ । ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸਫਰ ਵਿੱਚ ਹਣ ਜੋ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਨੂੰ ਰਾਜ਼ੀ ਝ, ਤੇ ਰੋਜ਼ ਔਕੜਾਂ ਝੇਲਣ ਨੂੰ ਰਾਜ਼ੀ ਝ । ਇਹਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹਨਾਂ ਔਕੜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਔਕਵਾਂ ਨੇ ਤਹਿੀਂ ਜੋ ਚੱਲਣ ਨੂਂ ਕਹਿੰਦਾ ਪਿਆ ਹੈ । ਵਰਨਾ ਕਾਹਨੂੰ ਆਕੇਗਾ ।
““ਪੂੰਅਰ ਤਾਪ ਗੇਰੀ ਕੇ ਬਸਤਰਾ ।।
ਅਪਦਾ ਕਾ ਮਾਰਿਆ ਗਰਿਹ ਤੇ ਨਸਤਾ ।।“
ਘਰੋਂ ਬਜਦੈ ਬੰਦਾ ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਘਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅਪਦੈ, ਘਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਿਪਤਾ ਹੈ । ਤੇ ਸਕਰਾਤ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਘਰੇਲੂ ਝਗੜਿਆਂ ਦਾ ਸਤਾਇਆ ਹੋਇਆ ਮਨੱਖ । ਸਮਝ ਲੈਣਾ ੳਥੇ ਘਰੇਲੂ ਔਕੜਾਂ ਬਹਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੇ । ਉਹ ਉਸਦਾ ਅਪਯਾ ਢੰਗ । ਤੇ ਜਿਥੇ ਚਿੰਤਕ ਬਹਤ ਮਿਲਣ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਬਹਤ ਮਿਲਣ । ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਬਹਤ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਨੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਸਮਾਜ ਦਾ ਬਹਤ ਸਤਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਕਿਤਨੀਆਂ ਸਮਾਜਕ ਕਰਿਹਥੀਆਂ ਝਥੇ ਰਾਇਜ ਤੇ ਮੋਹਰ ਧਰਮ ਦੀ ਲਾਕੇ। ਖੈਰ ਮਖਤਸਰ ਮੈਂ ੳਰਜ਼ ਕਰਾਂ । ਔਰ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਥੇ ਵਿਦਰੋਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵਣ, ਅਤਵਾਦੀ ਜ਼ਿੳਾੲਦਾ ਹੋਵਣ, ਬਾਗੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵਣ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਉਹ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਸਤਾਝ ਹੋਝ ਨੲ । ਵਧੀਕੀ ਹੋਈ ਹੈ ।ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ' ਦੋ ਸਾਲ ਤੋਂ ਬੜੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਹ ਕੌਮ ਇਨਸਾਫ ਮੰਗਦੀ ਪੲ ਿਝ ਤੇ ਇਨਸਾਫ ਮੰਗਣ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਇਨਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲਾ ਵਿੱਚ ਭਰ - ਭਰ ਕੇ ਠਸਿਆ ਗਿਆ - ਤਰਾਂ - ਤਰਾਂ ਦੇ ਇਨਾਂ ਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਤੇ ਤਰਾਂ - ਤਰਾਂ ਦਾ ਇਨਾਂ ਦੇ ਉਤੇ ਜੋ ਹੈ ਜਬਰ ਤੇ ਹੋਰ ੳਨੇਕਾਨ ਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ । ਤੇ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ, ਸਕਰਾਤ ਤੇ ਝਸਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਜੇ ਕੋਈ ਮਨੱਖ ਸਮਾਜ ਤੋਂ, ਹਕਮਤ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਰਾਜ਼ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ੳਹਦੇ ਅੰਦਰ ਸੋਚਣ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਝਗੀ, ਬਾਘੀਆਨਾ ਤਬੀਅਤ ਉਜਾਗਰ ਹੋ ਜਾਝਗੀ । ਔਰ ਖਿਮਾ ਕਰਨ ਿਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਬਾਘੀਆਨ ਿਤਬੀਅਤ ਉਜਾਗਰ ਹੋਈ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਦ । ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਸਕਰਾਤ ਜੋ ਤੂੰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਉਹਦੇ ਨਾਲੋਂ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਸ਼ਾਂਤ ਿਜ਼ਿਆਦ ਿਹੈ । ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਮਾਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ।
ਅਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਹਿਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ॥ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਔਰ ਸਾਡੇ ਗਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਨੇ ਝਸਾ ਕਰ ਕੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ । ਮੈਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਾਕਿਆ ਤਹਾਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਾ ਜੋ ਗਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜ ਿਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਅਪਣਾ ਹੀ ਲਿਖਤ ਹੈ । ਭੰਗਾਣੀ ਦੀ ਯੱਧ । ਹਿਮਾਚਲ ਪਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਾਕਿਆ । ਬਾਈ ਧਾਰ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਉਸ ਵਕਤ ਦੇ ਮਖੀ ਹਰੀ ਚੰਦ ਹਠਰੇ ਨੇ ਸਤਿਗਰਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਬਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਬਾਦ ਚ ਲੜਾਵਾਂਗੇ ਆਪਾਂ ਹੀ ਦੋ - ਦੋ ਹੱਥ ਕਰ ਲਈਝ । ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਖ ਲਈਝ ਕਿ ਤਹਾਡੀ ਸੂਰਮਤਾਈ ਕਿੰਨ ਿਝ । ਤੇ ਸਤਿਗਰੂ ਕਹਿਯ ਲੱਗੇ ਕਿ ਠੀਕ ਝ ਜਿਵੇਂ ਤੇਰੀ ਵਿਚਾਰ । ਔਰ ਬਚਿੱਤਰ ਨਾਟਕ ਦੀ ਇਹ ਸਾਰੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਜੋ ਸਤਿਗਰੂ ਨੇ ਆਪ ਲਿਖੀ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜ ਤਹਾਨੂਂ ਪਤੈ ਕਿ ਅੱਜ ਤੱਕ ਮੇਰੀ ਤੀਰ ਕਤਈ ਖਤਾ ਨਹੀਂ ਗਿਆ । ਸਤਿਗਰੂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਸਣਿਝ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜ ਇਹ ਵੀ ਤਹਾਨੂੰ ਪਤੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਹੀ ਮੇਰੇ ਵੈਰੀ ਕੰਬਦੇ ਨੇ । ਨਾਮ ਤੌਂ ਹੀ । ਸਤਿਗਰੂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਸਣਿਝ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦੈ ਅੱਛਾ ਇਹ ਸਭ ਕਝ ਸਣਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿਪਾਹੀ ਬਾਦ ਦੇ ਵਿੱਚ । ਮੈਂ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਹਾਂ ਸਿੰਘ ਬਾਦ ਦੇ ਵਿੱਚ । ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ ਅਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਝ ਸਾਡੇ ਦੋ ਨਾਮ ਨੇ । ਸਿੱਖ ਤੇ ਸਿੰਘ । ਸਿੱਖ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਸਾਨੂੰ ਗਰੂ ਨਾਨਕ, ਗਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ, ਗਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ, ਨੌਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਸਿੱਖ । ਤੇ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ਼ਰੀ ਗਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਤਖੱਲਸ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਸਿੰਘ । ਸਿੱਖ ਸਾਡਾ ਨਾਮ ਹੈ । ਸਿੰਘ ਸਾਡਾ ਤਖੱਲਸ ਹੈ । ਉਪਨਾਮ ਹੈ । ਸਰਨੇਮ ਹੈ । ਤੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਦਨਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਨਾਮਾਂ ਨਾਲ ਜਣਿੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ । ਪਹਿਚਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ । ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਿਸਾਡਾ ਸੰਤ ਹੋਣਾ ਹੈ । ਸਿੰਘ ਹੋਣਾ ਸਾਡਾ ਸਿਪਾਹੀ ਹੋਣਾ ਹੈ । ਤੇ ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ ਅਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਸੰਤ ਜਿਹੜਾ ਹੈ ਉਹ ਗਰਥ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਿਹੜਾ ਸਿਪਾਹੀ ਹੈ ਉਹ ਸ਼ਸਤਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਝਸ ਵਾਸਤੇ ਅਸੀਂ ਗਰੂ ਗਰੰਥ ਸਹਿਬ ਦੀ ਤਾਬਿਆ ਕਰੀਬਨ - ਕਰੀਬਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਰੱਖੇ ਨੇ । ਪੀਰ ਕੌਣ ਹੈ? ਗਰਬਾਣੀ । ਗਰੂ ਗਰੰਥ । ਤੇ ਗਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਤਾਂ ਸਾਫ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ:
"ਸੈਫ, ਸਰੋਹੀ, ਸੈਹਤੀ ਯਹੈ ਹਮਾਰੇ ਪੀਰ ।।"
ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਪੀਰ ਨੇ । ਇਹ ਤੀਰ, ਇਹ ਤਲਵਾਰ, ਇਹ ਭਾਲੇ, ਇਹ ਬਰਛੇ, ਇਹ ਤਪਕਾਂ ਇਹ ਮੇਰੇ ਪੀਰ ਨੇ । ਇਹ ਮੇਰੇ ਮਰਸ਼ਦ ਨੇ । ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਸਤਿਗਰੂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਮੈ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾਂ ।
"ਜੈ ਜੈ ਜਗ ਕਾਰਣ ਸਰਿਸਟਿ ਉਬਾਰਣ ਮਮ ਪਰਤਿਪਾਰਣ ਜੈ ਤੇਗੰ"
ਮੈਂ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਤੇਗ । ਹੇ ਤੇਗ ਹੇ ਤਲਵਾਰ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦਾ ਹਾਂ । ਕਿਉਂ? ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਮਰਸ਼ਦ ਹੈਂ । ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਪੀਰ ਹੈਂ । ਤੋਂ ਝਥੇ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗਾ, "ਸਾਡੇ ਦੋ ਗਰੂ ਨੇ" ? ਹਾਂ । ਜਦ ਸਾਡੇ ਰੂਪ ਦੋ ਨੇ ਤੇ ਫੇਰ ਗਰੂ ਵੀ ਦੋ ਨੇ । ਇਤਨੀ ਮੈਂ ਅਰਜ਼ ਕਰਾਂ । ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਹਾਂ । ਅਸੀਂ ਸਿੰਘ ਨਹੀਂ ਹਾਂ । ਅਸੀਂ ਸਿੱਖ ਵੀ ਹਾਂ । ਅਸੀਂ ਸਿੰਘ ਵੀ ਹਾਂ । ਅਸੀਂ ਸੰਤ ਵੀ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਸਿਪਾਹੀ ਵੀ ਹਾਂ । ਸਿਪਾਹੀ ਦਾ ਗਰੂ ਸ਼ਸਤਰ ਹੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਖਿਮਾ ਕਰਨਾ ਸੰਤ ਦਾ ਗਰੂ ਗਰਬਾਣੀ ਹੰਦਾ ਹੈ । ਗਰੂ ਹੰਦਾ ਹੈ । ਗਿਆਨ ਹੰਦਾ ਹੈ । ਗਰੰਥ ਹੰਦਾ ਹੈ । ਹਜੂਰ ਸਹਿਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ । ਅਨਂਦਪਰ ਸਹਿਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਸਤਰਾ ਦੀ ਪੂਜਾ । ਪਟਨਾ ਸਹਿਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ । ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ ਆਝ ਹਾਂ । ਤਸੀਂ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆਨ । ਤੇ ਅੱਜ ਤਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਨਾਲ ਗਰਦਆਰਾ ਭਰਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ । ਤੇ ਤਸੀਂ ਟੈਂਕ ਚਾਵ ਕੇ ਪਵਿੱਤਰ ਕਤਿੈ ਗਰਦਆਰਾ? ਦਰਬਾਰ ਸਹਿਬ ਪਵਿਤਰ ਕੀਤੈ ? (ਸੰਗਤ ਵੱਲੋਂ ਜੈਕਾਰਾ) ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ ਕਿਉਂਕੀ ਝੂਠ ਫੈਲਾੳਣ ਲਈ ਸਾਧਣ ਬੜੇ ਨੇ ਤੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਮੰਜਰਆਮ ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਾਧਣ ਕੋਈ ਨਹੀਂ । ਕੱਛ ਵੀ ਨਹੀਂ । ਸੋ ਮੈਂ ਅਰਜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਤਿਗਰੂ ਕਹਿਣ ਲਗੇ ਕਿ ਮੈ ਸੰਤ ਪਹਿਲੇ ਹਾਂ ਸਿਪਾਹੀ ਬਾਦ ਆਂ ਤੇ ਸੰਤ ਦਾ ਇਹ ਸੰਮ ਨਹੀਂ ਕਿ ੳਹ ਪਹਿਲੇ ਵਾਰ ਕਰੇ । ਹਰੀ ਚੰਦ ਤੂੰ ਵਾਰ ਕਰ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦੈ ਗਰੂ ਤੇ ਬੜਾ ਭੋਲੈ । ਬਹਤ ਭੋਲੈ । ਸਾਨੂਨ ਦਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਵਾਰ ਕਰਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਪਿਆ ਹੈ । ਸਾਰੀ ਦਨੀਆ ਕਹਿੰਦੀ ਪਈ ਝ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਬੜੀ ਭੋਲੀ ਝ । ਭੋਲੀ ਕੌਮ ਹੈ । ਤੇ ਮੈਂ ਫਿਰ ਅਰਜ਼ ਕਰਾਂ ਕਿ ਭੋਲੇ ਦ ਿਪਹਿਚਾਣ ਇਹ ਹੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ੳੰਦਰੋਂ ਬਾਹਰੋਂ ਇੱਕ ਹੰਦਾ ਹੈ, ਧੋਕੇਬਾਜ ਛੱਲ ਕਪਟ ਨਹੀਂ ਹੰਦਾ । ਤੇ ਭਾਲਾ ਬੰਦਾ ਹੀ ਰੱਬ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੰਦਾ ਹੈ । ਭੋਲੇ ਦਾ ਮਤਲਬ ਮੂੜ ਨਹੀਂ ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਨੇ, " ਤੂੰ ਬੜਾ ਭੋਲੈਂ" । ਭੋਲੇ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਅੰਦਰੌਂ ਬਾਹਰੌਂ ਇੱਕ । ਜੋ ਜ਼ਬਾਨ ਤੇ ਹੈ ਉਹ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਹੈ ਉਹ ਜ਼ਬਾਨ ਤੇ ਹੈ । ਭੋਲਾ । ਤੇ ਭੋਲਾ ਬੰਦਾ ਸੱਚ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੰਦੈ ਤੇ ਚਲਾਕ ਬੰਦਾ ਝੂਠ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੰਦੈ । ਭੋਲਾ ਬੰਦਾ ਗਿਆਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੰਦੈ ਤੇ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ ਜਿਹੜਾ ਚਤਰ ਤੇ ਚਲਾਕ ਬੰਦਾ ਹੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਕਠੋਰਤਾ ਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੰਦਾ ਹੈ । ਭੋਲਾ, ਧੋਖਾ ਖਾਣਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਧੋਖਾ ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ । ਚਲਾਕ ਧੋਖਾ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਧੋਖਾ ਦੇਣਾ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ । ਤੇ ਇੱਕ ਆਲਮ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਦਫਾ ਧੋਖਾ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਹਜਾਰ ਦਫਾ ਧੋਖਾ ਖਾ ਲੈਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ । ਚੰਗਾ ਹੈ । ਧੋਖਾ ਖਾਣਾ ਕੋਈ ਪਾਪ ਨਹੀਂ, ਧੋਖਾ ਦੇਣਾ ਪਾਪ ਹੈ । ਤੇ ਪੈਂਤੀ ਸਾਲ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਧੋਖਾ ਤੇ ਦੇਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਹੋਰ ਕੀ ਝ । ਅਸੀਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕੀਤੈ । ਕਿਉਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕੀਤੈ? ਭੋਲਾ । ਤ ਭੋਲਾ ਪਵਿਤਰ ਹੰਦੇ । ਚਲਾਕ ਬੰਦਾ ਦਸ਼ਟ ਹੰਦੈ । ਚਲਾਕ ਬੰਦਾ ਦਸ਼ਟ ਹੰਦੈ ।
"ਚਤਰਾਈ ਨ ਚਤਰਭਜ ਪਾਈਝ ।।
ਰੇ ਜਨ ਮਨ ਮਾਧਉ ਸਿਉ ਲਾਈਝ ।।"
ਤੇ ਮੈਂ ਇਤਨੀ ਕ ਗੱਲ ਕਹਾਂਗਾ ਕਿ ਗੱਲਾ ਬਾਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ, ਚਲਾਕੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇਹਨਾ ਨਾਲੋਂ ਨਹੀਂ ਜਿੱਤ ਸਕਦੇ । ਕਿਉਂ? ਇਹ ਚਤਰ ਚਲਾਕ ਬੇਈਮਾਨ ਨੇ । ਅਸੀਂ ਭੋਲੇ ਆਂ । ਝਨੀ ਗੱਲ ਝ । ਭਾਲਾ ਬੰਦਾ ਸੱਚ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੰਦੈ । ਚਲਾਕ ਤੇ ਚਤਰ ਝੂਠ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੰਦੈ । ਹੋਰ ਕੀ ਝ । ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਮਕਾਬਲਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕੀਝ । ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਧੂੰਆਂਧਾਰ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੇਖਣੀਆਂ, ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਹ ਝੂਠ ਟੀ.ਵੀ. ਤੇ ਰੇਡੀੳ ਤੇ ਬੋਲਦੇ ਪਝ ਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਅਸੀਂ ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਜੋ ਹੈ ਨਾ ਦੇ ਸਕੀਝ । ਪਰ ਇਤਨੀ ਗੱਲ ਸਪਸ਼ਤ ਹੈ ਕਿ ਨਿਰੰਕਾਰ ਪਰੀਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਇੱਕ ਅਟੱਲ ਨਿਯਮ ਹੈ ਕਿ ਆਖਿਰ ਝੂਠ ਨੂੰ ਕਮਲਾ ਕੇ ਖਤਮ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦੈ ।
"ਕੂੜ ਨਿਖਟੇ ਨਾਨਕਾ ੳੜਕਿ ਸਚਿ ਰਹੀ ।।"
(ਸੰਗਤ ਵੱਲੌਂ ਜੈਕਾਰਾ) ਜਿਤਨੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਬਿਲਡਿੰਗਾਂ ਨੇ, ਤਮਾਮ ਸਰਕਾਰੀ ਬਿਲਡਿੰਗਾਂ ਦੇ ਉਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਝ, "ਸਤਯਮੇਵ ਜਯਤੇ"॥ ਸੱਤ ਕੀ ਸਦੀਵ ਜੀਤ ਹੋਤੀ ਹੈ । ਇਹ ਸੰਸਕਰਿਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਹੋਝ ਨੇ । "ਸਤਯਮੇਵ ਜਯਤੇ" । ਇਹਦੇ ਉਤੇ ਮੈਂ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਕਝ ਲੇਖ ਵੀ ਲਿਖੇ ਸਨ । ਅਖਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬੇਜੇ ਸਨ । ਤੇ ਇਹ ਜਿਸ ਦਿਨ ਦਾ ਅੰਮਰਿਤਸਰ ਦਾ ਵਾਕਿਆ ਹੋਇਝ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਖਦ ਘਟਨਾਵਾਂ ਘਟੀਝਂ, ਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਲੇਖ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਝ, ਹਣ ਇਹਨਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਇਮਾਤਾਂ ਤੇ ਲਿਖ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦੈ, "ਝੂਠਮੇਵ ਜੇਵਤੇ" । ਸਤਯਮੇਵ ਜਯਤੇ ਨਹੀਂ । ਹਣ ਝੂਠਮੇਵ ਜੇਵਤੇ । ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰੀ ਸਰਕਾਰ ਹੀ ਜਦ ਝੂਠ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਤੇ ਚਲਦੀ ਹੋਵੇ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਉਤੇ ਇਹ ਲਿਖ ਦੇਣਾ, ਇਹ ਤੇ ਬਹਤ ਵੱਡਾ ਧੋਖੈ । ਫਰੇਬੀ ਚਲਾਕ ਬੰਦਾ ਧੋਖਾ ਦਿੰਦੈ । ਦਸਟ ਬੰਦਾ ਧੋਖਾ ਦਿੰਦੈ । ਤੇ ਸਤਿਗਰ ਕਹਿਣ ਲਗੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਤੂੰ ਵਾਰ ਕਰ ਲੈ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦੈ ਗਰੂ ਬਵਾ ਭੋਲੈ । ਤੇ ਮੈ ਫਿਰ ਅਰਜ ਕਰਾਂ ਭੋਲਾ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ, ਜੋ ਅਮਦਰ ਹੈ ੳਹੀ ਬਾਹਰ ਹੈ । ਜੋ ਬਾਹਰ ਹੈ ੳਹ ਿਅਮਦਰ ਹੈ । ਸਾਹਿਬ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ੳਸੇ ਨੂੰ ਬੰਦਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਬਾਕੀ ਤੇ ਸਾਰੇ ਪਸ਼ ਨੇ ' ਬਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਤੇ ਮਨੱਖ ਕਹਿਣਾ ਬਾਕੀਆਂ ਦੀ ਜੇ ਹੈ ਤੌਹੀਨ ਕਰਨੀ ਝ । ਤੇ ਮਖਤਸਰ ਜੋ ਹੈ ਮੈ ਅਰਜ ਕਰਾਂ । ਸਤਿਗਰ ਕਹਿਣ ਲਗੇ ਤੂੰ ਵਾਰ ਕਰ ਲੈ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਨੇ ਝਨ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸਤਿਗਰ ਦੇ ਗੌਯੇ ਦਾ । ਬਈ ਇਹ ਨੀਲਾ ਪਹਾਯਾਂ ਨੂੰ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਲੰਗ ਜਾੰਦੈ, ਬੜੀ ਭੀੜ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਜਾੰਦੈ । ਤੇ ਝਸਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿਧਰੇ ਇਹ ਘੋੜਾ ਹੀ ਸਤਿਗਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਧਰੇ ਭਜਾ ਲੈ ਜਾਵੇ । ਤੇ ਸਤਿਗਰ ਦਾ ਇਹ ਘੋਵਾ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਜਖਮੀ ਕਰੋ ਜਾਂ ਮਾਰ ਦੇਵਾ । ਸਤਿਗਰ ਲਿਖਦੇ ਨੇ
ਹਰੀ ਚੰਦ ਕੋਪੇ ਕਮਾਣੰ ਸੰਭਾਰੰ ॥
ਪਰਥਮ ਬਾਜੀਯੰ ਤਾਣ ਬਾਣੰ ਪਰਹਾਰੰ ॥
ਘੋੜੇ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਹਰੀ ਚੰਦ ਨੇ, ਖਿੱਚ ਕੇ ਤੀਰ ਮਾਰਿਆ । ਪਰ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਲਗਿਆ ਨਹੀਂ । ਖਤਾ ਚਲਾ ਗਿਆ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਜੋ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਬੈਠਾ ਸੀ, ਮੇਰਾ ਵਾਰ ਕਦੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ, ਖਤਾ ਚਲਾ ਗਿਆ । ਔਖਾ ਤੇ ਬੜਾ ਹੋਇਆ ਤੇ ਨਿੰਮੋਝੂਣੇ ਜਿਹੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜ ਹਣ ਤਸੀਂ ਵਾਰ ਕਰੌ । ਤੇ ਸਤਿਗਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ੳਜੇ ਵੀ ਜੋ ਪੀਰ ਹੈ ਨਾ ਰੋਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ । ਅਜੇ ਵੀ ਸੰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਿਪਾਹੀਪਣਾ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ । ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਇੱਕ ਵਾਰ ਤੂੰ ਹੋਰ ਕਰ ਲੈ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਅੰਦਰੋ - ਅੰਦਰੋ ਸੋਚਦੈ ਇਹ ਤੇ ਬਹਤ ਹੀ ਭੋਲੈ । ਬਹਤ ਹੀ ਬੋਲੈ- ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਬਿਲਕਲ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ । ਇਹ ਤਾਂ ਠਗਾਣਾ ਹੀ ਜਾਣਦੈ । ਤੋ ਮੈਂ ਅਰਜ ਕਰਾਂ ਜੋ ਲਫਗ਼ ਮੈਂ ਤਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖੇ ਨੇ ਫਿਰ ਦਹਰਾ ਦਿਆਂ ਕਿ ਇੱਕ ਦਫਾ ਠੱਗਣ ਨਾਲੋਂ ਹਜ਼ਾਰ ਦਫਾ ਠਗਾ ਜਾਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ । ਪਾਪ ਨਹੀਂ ਝ । ਠੱਗਣਾ ਗਨਾਹ ਹੇ । ਠੱਗਣਾ ਪਾਪ ਹੇ । ਠੱਗਣਾ ਧੋਖਾ ਹੈ । ਠੱਗਣਾ ਜਿਹੜੈ ਛੱਲ ਹੈ । ਔਰ ਠੱਗਣ ਵਾਲਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੰਦੈ । ਹਰੀ ਚੰਦ ਨੇ ਅਤਕੀ ਸਤਿਗਰਾਂ ਦੇ ਝਨ ਛਾਤੀ ਦਾ ਸੀਨੇ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ । ਝ ਦੂਜਾ ਵਾਰ ਵੀ ਮੇਰਾ ਖਤਾ ਚਲਾ ਜਾਝ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਮਾਰਾਂ । ਚਲੋ ਛੱਡੋ ਘੋੜੇ ਨੂੰ । ਸਤਿਗਰ ਦਾ ਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾੳ । ਸਤਿਗਰ ਲਿਖਦੇ ਨੇ
“ਦਤੀਯ ਤਾਕ ਕੈ ਤੀਰ ਮੋ ਕੌ ਚਲਾਯੰ ॥
ਰਖਿਓ ਦਈਵ ਮੈ ਕਾਨ ਛਵੈ ਕੈ ਸਿਧਾਯੰ ॥੨੯॥“
ੳਸ ਦੈਵੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੇ ਮੇਰੀ ਰਕਸ਼ਾ ਕੀਤੀ, ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨੇ । ੳਹ ਤੀਰ ਮੇਰੇ ਕੰਨਾ ਨੂੰ ਛੂਹ ਕਿ ਲੰਘ ਗਿਆ । ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਿਆ ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਿਆ । ਦੂਜਾ ਵਾਰ ਵੀ ਖਤਾ । ਨਹੀਂ ਲਗਿਆ । ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਮਹਾਰਾਜ ਹਣ ਤਸੀਂ ਵਾਰ ਕਰੋ । ਗਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਿਗਰਾ ਦੇਖੋ । ਹਰੀ ਚੰਦ ਲੈ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੋਰ ਕਰ ਲੈ । ਹੋਰ ਕਰ ਲੈ । ਸਾਡੇ ਗਰੂ ਦਾ ਇਤਨਾ ਵੱਡਾ ਜਿਗਰੈ । ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਬਹਤ ਵੱਡਾ ਜਿਗਰੈ । ਇਸ ਨੇ ਪੈਂਤੀ ਸਾਲ ਦੀਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਦ, ਖਿਮਾਂ ਕਰਨੀ, ਵਿਦਰੋਹ ਕੀਤੈ । ਪਹਿਲਾਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ । ਪੈਂਤੀ ਸਾਲ ਦੀ ਵਧੀਕੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਅਤਵਾਦ (ਖਾੜਕੂਵਾਦ) ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਝ । ਪਹਿਲੇ ਨਹੀਂ ਜਨਮ ਲਿਆ । ਪੈਂਤੀ ਸਾਲ ਦੀ ਵਧੀਕੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਬਾਗੀ ਪੈਦਾ ਗੋਝ । ਵਿਦਰੋਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋਝ । ਮਜਬੂਰੀ ਝ । ਬਿਲਕਲ ਮਜਬੂਰੀ ਝ । ਹਰੀ ਚੰਦ ਨੇ ਅਤਕੀਂ ਸਤਿਗਰੂ ਦੇ ਕਮਰਕੱਸੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ, ਬਈ ਪਹਿਲੇ ਮੈਂ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਤੀਰ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ੳੱਚਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹ ਕੰਨ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘ ਗਿਆ । ਅਤਕੀਂ ਸਤਿਗਰ ਦੇ ਕਮਰਕੱਸੇ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਜੋ ਹੈ ਬਣਾਉਣੈ । ਉਹ ਬੜੀ ਸੇਧ ਲਾ ਕੇ, ਝਨ ਖਿੱਚ ਕੇ ਤੀਰ ਸਤਿਗਰਾਂ ਦੀ ਪੇਟੀ ਨੂੰ, ਕਮਰਕੱਸੇ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਮਾਰਿਆ । ਮਹਾਰਾਜ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ
“ਤਰਿਤੀਯ ਬਾਣ ਮਾਰਿਯੋ ਸ ਪੇਟੀ ਮਝਾਰੰ ॥
ਬਿਧੀਅੰ ਚਿਲਕਤੰ ਦਆਲ ਪਾਰੰ ਪਧਾਰੰ ॥”
“ਚਿਲਕਤੰ” ਰੇਸ਼ਮੀ ਕਪੱੜਾ ਤੇ ਥੱਲੇ ਇੱਕ ਚਮੜੇ ਦੀ ਪੇਟੀ । ਚਮੜੇ ਦੀ ਪੇਟੀ ਦੇ ਉੱਤੇ ਸਤਿਗਰੂ ਨੇ ਇੱਕ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਾ ਬੰਨਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਕਮਰਕੱਸਾ । ਤੇ ਹਰੀ ਚੰਦ ਨੇ ਕਮਰਕੱਸੇ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ । ਤੀਰ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਤੇ ਲੱਗਿਆ । “ਬਿਧੀਅੰ ਚਿਲਕਤੰ” ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਾ ਫੱਟ ਗਿਆ ।ਚਮੜੇ ਦੀ ਪੇਟੀ ਵੀ ਫਟ ਗਈ । ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ
“ਚਭੀ ਚਿੰਚ ਚਰਮੰ ਕਛੂ ਘਾਇ ਨ ਆਯੰ ॥“
ਇਤਨੀ ਜਿਹੀ ਚੰਝ ਸਾਨੂੰ ਲੱਗੀ ਪਰ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਘਾਵ ਨਹੀਂ ਆਇਆ । ਪਰ ਚੰਝ ਲੱਗੀ । ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਖੂਨ ਨਿਕਲਿਆ । ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਬਾਣ ਸਾਨੂੰ ਲੱਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਚੰਝ ਸਾਨੂੰ ਲੱਗੀ ਤੇ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਸੱਤਾ ਹੋਇਆ ਸਿਪਾਹੀ ਜਾਗ ਪਿਆ । ਤੇ ਫੇਰ ਅਸੀਂ ਹਰੀ ਚੰਦ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਹੋ ਕੇ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ
“ਜਬੈ ਬਾਣ ਲਾਗਿਯੋ ॥ ਤਬੈ ਰੋਸ ਜਾਗਿਯੋ ॥“
(ਸੰਗਤ ਵੱਲੋਂ ਜੈਕਾਰਾ) ਹਰੀ ਚੰਦ ਹਣ ਰੋਸ ਜਾਗ ਪਿਝ । ਹਣ ਖਿਮਾ, ਦਿਆ, ਦਾਨ, ਸੀਲ, ਸੰਜਮ ਇਹਦੀ ਗੱਲ ਨਾ ਕਰੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ । ਹਣ ਰੋਸ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਝ
“ਕਰੰ ਲੈ ਕਮਾਣੰ ॥ ਹਨੰ ਬਾਣ ਤਾਣੰ ॥੩੧॥ ਸਬੈ ਬੀਰ ਧਾਝ ॥ ਸਰੋਘੰ ਚਲਾਝ ॥ ਤਬੈ ਤਾਕਿ ਬਾਣੰ ॥ ਹਨਿਯੋ ਝਕ ਜਆਣੰ ॥੩੨॥ ਹਰੀ ਚੰਦ ਮਾਰੇ ॥ ਸ ਜੋਧਾ ਲਤਾਰੇ ॥“
ਸਤਿਗਰੂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਅਸੀਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਤੀਰ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਇੱਕ ਬਾਣ ਨਾਲ ਉਹ ਜਮੀਨ ਤੇ ਆ ਡਿੱਗਿਆ । ਧਰਤੀ ਤੇ ਆਣ ਤੜਪਿਆ । ਸਤਿਗਰੂ ਨੇ ਹਿਾ ਕਿ ਰੋਸ ੳਦੋਂ ਜਾਗਿਆ ਹਰੀ ਚੰਦ ਜਦ ਤੇਰਾ ਬਾਣ ਲੱਗਿਆ ਸਾਨੂੰ । ਅਸੀਂ ਗਰੂ ਦੀ ਉਮਤ ਹਾਂ । ਸਿਆਸੀ ਤੀਰ ਅਨੇਕਾਂ ਰੋਸ ੳਦੌਂ ਜਾਗਿਆ ਹਰੀ ਚੰਦ ਜਦ ਤੇਰਾ ਬਾਣ ਲੱਗਿਆ ਸਾਨੂੰ । ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਰੋਸ ਗਝ । ਚਲੋ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ । ਅਸੀਂ ਥੋੜਾ ਖਾਧਾ ਸੀ ਤੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੇ ਚਲੋ ਜਆਿਦਾ ਹੀ ਸਈ, ਹਾਲਾਂ ਕਿ ਛੋਟੇ ਦਾ ਹੱਕ ਜਿਆਦਾ ਬਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਵੱਡੇ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦੈ ਸੀ । ਪਰ ਨਈ । ਚਲੋ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਈ । ਇਹਦੇ ਕੋਲ ਧਨ ਜਿਆਦਾ ਹੋਵੇ । ਪਰ ਜਦ ਘਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪੱਗ ਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਮਜਬੂਰਨ ਇਕਬਾਲ ਦੀ ਤਰਾਂ ਕਹਿਣਾ ਪਿਆ
ਮੱਦਤੇਂ ਗ਼ਜ਼ਰੀ ਹੈ ਇਤਨੀ ਰੰਜੋ ਗ਼ਮ ਸਹਿਤੇ ਹਝ, ਸ਼ਰਮ ਸੀ ਆਤੀ ਹੈ ਇਸ ਵਤਨ ਕੋ ਵਤਨ ਕਹਿਤੇ ਹਝ
ਹਣ ਲੱਜਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਆਖੀਝ । ਜਿੱਥੇ ਬੱਸਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠਿਆਂ ਸਾਡਾ ਤਲਾਸ਼ੀ । ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠਿਆਂ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇੰਵ ਦੇਖਣਗੇ ਜਿਵੇਂ ਡਾਕੂ ਬੈਠਾ । ਤੇ ਜੇ ਜਹਾਜ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਫਰ ਕਰੀਝ ਤੇ ਕਹਿਣ ਕਿਰਪਾਨ ਲਾਹ ਦੇਣਾ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਆਖੀਝ ਦੇਸ਼ ਸਾਡੈ । ਕਦਮ - ਕਦਮ ਤੇ ਸ਼ਰਮਸਾਰੀ, ਕਦਮ - ਕਦਮ ਦੇ ਉਤੇ ਬੇਇਜ਼ਤੀ । ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਮੌਜਦਾ ਦੌਰ ਦੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀਆਂ ਦੀ ਵਧੀਕੀ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਹੀ ਨੱਸਣਾ ਪਿਆ । ਪਰੋ. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਨੱਸਣਾ ਪਿਆ । ਹੱਦ ਹੋ ਗਈ । ਇਹ ਦੇਸ਼ ਅਪਣਾ ਹੈ, ਇਹ ਕੋਈ ਅਪਣਾ ਘਰ ਹੈ । ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ ਮੈਂ ਇਹ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ੲਸਿ ਘਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਜਾਣੈ । ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਮੈਂ ।
"ਫਲਕ ਕੋ ਜਿਦ ਹੈ ਹਮੀਂ ਪੇ ਬਿਜਲੀਆਂ ਗਿਰਾਨੇ ਕੀ, ਪਰ ਹਮੇਂ ਭੀ ਜਿੱਦ ਹੈ ਯਹੀਂ ਪੇ ਆਸ਼ਿਆਂ ਬਣਾਨੇ ਕੀ ।"
(ਸੰਗਤ ਵੱਲੋਂ ਜੈਕਾਰਾ) ਤਸੀਂ, ਹਾਂ ਜੀ ।
"ਫਲਕ ਕੋ ਜਿਦ ਹੈ ਹਮੀਂ ਪੇ ਬਿਜਲੀਆਂ ਗਿਰਾਨੇ ਕੀ, ਪਰ ਹਮੇਂ ਭੀ ਜਿੱਦ ਹੈ ਯਹੀਂ ਪੇ ਆਸ਼ਿਆਂ ਬਣਾਨੇ ਕੀ ।"
ਤਸੀਂ ਅਪਣਾ ਅਪਣੀ ਜਿੱਦ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲੳ । ਅਸੀਂ ਹਣ ਅਪਣੀ ਜਿੱਦ ਪੂਰੀ ਕਰਨੀ ਝ । (ਜਿੰਦਾਬਾਦ ਦੇ ਨਾਅਰੇ) ਔਰ ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਜੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਪਰਦਾਨ ਕਰਨੀ । ਸੋ ਮੈਂ ਇਤਨੀ ਅਰਜ਼ ਕਰਾਂ । ਸੋ ਮੈਂ ਅਰਜ਼ ਕਰਾਂ । ਦੇਸ਼ ਤੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿਆਂ ਕਿ ਤਸੀਂ ਅਪਣੀ ਜਿੱਦ ਪੂਰੀ ਕਰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋ ਔਰ ਪੂਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ । ਤੇ ਹਣ ਅਸੀਂ ਅਪਣੀ ਜਿੱਦ ਪੂਰੀ ਕਰਾਂਗੇ । ਔਰ ਜਿੱਦ ਨਾਲ ਜਿੱਦ ਟਕਰਾਈ ਝ । ਕਹਿੰਦੇ ਨਾ ਭੋਲਾ ਬੰਦਾ ਜੋਗੀ ਹੰਦੈ । ਤੇ ਜੋਗੀ ਜਦ ਹੱਠ ਤੇ ਆਉੰਦੈ ਤੇ ਰਜਿਆਂ ਦੇ ਸਿੰਘਾਸਣ ਡੋਲ ਜਾਂਦੇ ਨੇ । (ਸੰਗਤ ਚੱਲੋਂ ਜੈਕਾਰਾ) ਸੋ ਸਾਹਿਬੇ ਗਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜ ਕਲਗੀਧਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰਹਿਮਤ ਕਰਨ, ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ, ਸਮਰੱਥਾ ਦੇਣ ਔਰ ਤਾਜਗੀ ਦੇਣ, ਹਿੰਮਤ ਦੇਣ, ਦਲੇਰੀ ਦੇਣ ਔਰ ਸਾਡਾ ਇਹ ਜਜਬਾ ਬਣਿਆ ਰਹੇ ਤਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਕਤ ਸਿਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਜੋ ਹੈ ਆਪ ਤੋਂ ਖਿਮਾ ਦੀ ਯਾਚਨੈ । ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਪਰੋਗਰਾਮ ਆਪ ਸਰਵਣ ਕਰ ਲੈਣਾ । ਸਵੇਰੇ ਦਰਬਾਰ ਸਹਿਬ ਤੋਂ ਜੋ ਮਖਵਾਕ ਆਝਗਾ, ਦਾਸ ਦੀ ਡਿਉਟੀ ਲੱਗੀ ਹੈ ਸਾਢੇ ਸੱਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਵਾ ਅੱਠ ਸਾਢੇ ਅੱਠ ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾਸ ਉਸ ਮਖਵਾਕ ਦੀ ਕਥਾ ਕਰੇਗਾ । ਫਿਰ ਨੌਂ ਵਜੇ ਜੋ ਪੰਜ ਸਿੰਘ ਸਹਿਬਾਨ ਤੇ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਹਿਬ ਰਖਾਇਝ, ੳਹਦਾ ਨੌਂ ਜਵੇ ਭੋਗ ਪਝਗਾ । ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਪਰੋ. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਪਨੂੰ ਗਾਲਬਣ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਕੀਰਤਨ ਸਰਵਣ ਕਰਾੳਣਗੇ । ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਦਾਸ ਫਿਰ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੇਗਾ ।
"ਵਾਹਿਗਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ||
ਵਾਹਿਗਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ ||”
For Audio Recording of this Katha Visit us at: http://www.SikhStudentsFederation.Com/audio/sant-singh-maskeen.html
Keep Visiting: http://www.sikhstudentsfederation.com
