ਤਿਲੰਗ ਮਃ 1 ॥

ਇਆਨੜੀਝ ਮਾਨੜਾ ਕਾਇ ਕਰੇਹਿ ॥ ਆਪਨੜੈ ਘਰਿ ਹਰਿ ਰੰਗੋ ਕੀ ਨ ਮਾਣੇਹਿ ॥ ਸਹ੝ ਨੇੜੈ ਧਨ ਕੰਮਲੀਝ ਬਾਹਰ੝ ਕਿਆ ਢੂਢੇਹਿ ॥ ਭੈ ਕੀਆ ਦੇਹਿ ਸਲਾਈਆ ਨੈਣੀ ਭਾਵ ਕਾ ਕਰਿ ਸੀਗਾਰੋ ॥ ਤਾ ਸੋਹਾਗਣਿ ਜਾਣੀਝ ਲਾਗੀ ਜਾ ਸਹ੝ ਧਰੇ ਪਿਆਰੋ ॥1॥

ਇਆਣੀ ਬਾਲੀ ਕਿਆ ਕਰੇ ਜਾ ਧਨ ਕੰਤ ਨ ਭਾਵੈ ॥ ਕਰਣ ਪਲਾਹ ਕਰੇ ਬਹ੝ਤੇਰੇ ਸਾ ਧਨ ਮਹਲ੝ ਨ ਪਾਵੈ ॥ ਵਿਣ੝ ਕਰਮਾ ਕਿਛ੝ ਪਾਈਝ ਨਾਹੀ ਜੇ ਬਹ੝ਤੇਰਾ ਧਾਵੈ ॥ ਲਬ ਲੋਭ ਅਹੰਕਾਰ ਕੀ ਮਾਤੀ ਮਾਇਆ ਮਾਹਿ ਸਮਾਣੀ ॥ ਇਨੀ ਬਾਤੀ ਸਹ੝ ਪਾਈਝ ਨਾਹੀ ਭਈ ਕਾਮਣਿ ਇਆਣੀ ॥2॥

ਜਾਇ ਪ੝ਛਹ੝ ਸੋਹਾਗਣੀ ਵਾਹੈ ਕਿਨੀ ਬਾਤੀ ਸਹ੝ ਪਾਈਝ ॥ ਜੋ ਕਿਛ੝ ਕਰੇ ਸੋ ਭਲਾ ਕਰਿ ਮਾਨੀਝ ਹਿਕਮਤਿ ਹ੝ਕਮ੝ ਚ੝ਕਾਈਝ ॥ ਜਾ ਕੈ ਪ੝ਰੇਮਿ ਪਦਾਰਥ੝ ਪਾਈਝ ਤਉ ਚਰਣੀ ਚਿਤ੝ ਲਾਈਝ ॥ ਸਹ੝ ਕਹੈ ਸੋ ਕੀਜੈ ਤਨ੝ ਮਨੋ ਦੀਜੈ ਝਸਾ ਪਰਮਲ੝ ਲਾਈਝ ॥ ਝਵ ਕਹਹਿ ਸੋਹਾਗਣੀ ਭੈਣੇ ਇਨੀ ਬਾਤੀ ਸਹ੝ ਪਾਈਝ ॥3॥

ਆਪ੝ ਗਵਾਈਝ ਤਾ ਸਹ੝ ਪਾਈਝ ਅਉਰ੝ ਕੈਸੀ ਚਤ੝ਰਾਈ ॥ ਸਹ੝ ਨਦਰਿ ਕਰਿ ਦੇਖੈ ਸੋ ਦਿਨ੝ ਲੇਖੈ ਕਾਮਣਿ ਨਉ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥ ਆਪਣੇ ਕੰਤ ਪਿਆਰੀ ਸਾ ਸੋਹਾਗਣਿ ਨਾਨਕ ਸਾ ਸਭਰਾਈ ॥ ਝਸੇ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਸਹਜ ਕੀ ਮਾਤੀ ਅਹਿਨਿਸਿ ਭਾਇ ਸਮਾਣੀ ॥ ਸ੝ੰਦਰਿ ਸਾਇ ਸਰੂਪ ਬਿਚਖਣਿ ਕਹੀਝ ਸਾ ਸਿਆਣੀ ॥4॥2॥4॥

ਪਦਅਰਥ: ਇਆਨੀ-ਅੰਞਾਣ ਕ੝ੜੀ। ਇਆਨੜੀ-ਬਹ੝ਤ ਅੰਞਾਣ ਕ੝ੜੀ। ਇਆਨੜੀਝ-ਹੇ ਬਹ੝ਤ ਅੰਞਾਣ ਜਿੰਦੇ! ਮਾਨੜਾ-ਕੋਝਾ ਮਾਣ। ਕਾਇ-ਕਿਉਂ? ਕਰੇਹਿ-ਤੂੰ ਕਰਦੀ ਹੈਂ। ਘਰਿ-ਘਰ ਵਿਚ, ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ। ਰੰਗੋ-ਰੰਗ੝, ਆਨੰਦ। ਕੀ-ਕਿਉਂ? ਧਨ ਕੰਮਲੀਝ-ਹੇ ਭੋਲੀ ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀਝ! ਬਾਹਰ੝-ਬਾਹਰਲਾ ਜਗਤ {ਨੋਟ:'ਬਾਹਰਿ' ਅਤੇ 'ਬਾਹਰ੝' ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਚੇਤੇ ਰੱਖਣ-ਜੋਗ ਹੈ}। ਭਾਵ ਕਾ-ਪ੝ਰੇਮ ਦਾ। ਸਲਾਈ-ਸ੝ਰਮਚੂ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸ੝ਰਮਾ ਪਾਈਦਾ ਹੈ। ਲਾਗੀ-ਲੱਗੀ ਹੋਈ, ਜ੝ੜੀ ਹੋਈ।੧।

ਕਿਆ ਕਰੇ-ਕੀਹ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਕੰਤ ਨ ਭਾਵੈ-ਕੰਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਨਾਹ ਲੱਗੇ। ਕਰਣ ਪਲਾਹ-{करूणापढ़रलाप} ਤਰਲੇ, ਕੀਰਨੇ। ਸਾਧਨ-ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ। ਕਰਮਾ-ਕਰਮ, ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼। ਧਾਵੈ-ਦੌੜ-ਭੱਜ ਕਰੇ। ਮਾਤੀ-ਮੱਤੀ ਹੋਈ, ਮਸਤ। ਇਨੀ ਬਾਤੀ-ਇਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ। ਕਾਮਣਿ-ਇਸਤ੝ਰੀ।੨।

ਵਾਹੈ-ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ। ਹਿਕਮਤਿ-ਚਲਾਕੀ। ਹ੝ਕਮ੝-ਧੱਕਾ, ਵਧੀਕੀ, ਜੋਰਾਵਰੀ। ਜਾ ਕੈ ਪ੝ਰੇਮਿ-ਜਿਸ ਦੇ ਪ੝ਰੇਮ ਦੀ ਰਾਹੀਂ। ਤਉ-ਉਸ ਦੀ। ਮਨੋ-ਮਨ੝। ਪਰਮਲ੝-ਸ੝ਗੰਧੀ। ਝਵ-ਇਸ ਤਰ੝ਹਾਂ। ਕਹਹਿ-ਕਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।੩।

ਆਪ੝-ਆਪਾ-ਭਾਵ। ਅਉਰ੝-ਕੋਈ ਹੋਰ ਉੱਦਮ। ਕੈਸੀ ਚਤ੝ਰਾਈ-ਵਿਅਰਥ ਚਲਾਕੀ। ਲੇਖੈ-ਲੇਖੇ ਵਿਚ, ਸਫਲ। ਨਉਨਿਧਿ-ਨੌ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ। ਸਭਰਾਈ-ਭਰਾਵਾਂ ਵਾਲੀ, ਸਾਰੇ ਪਰਵਾਰ ਵਿਚ ਆਦਰ ਵਾਲੀ। ਰੰਗਿ-ਰੰਗ ਵਿਚ। ਰਾਤੀ-ਰੱਤੀ ਹੋਈ, ਰੰਗੀ ਹੋਈ। ਅਹਿ-ਦਿਨ। ਨਿਸਿ-ਰਾਤ। ਭਾਇ-ਭਾਉ ਵਿਚ, ਪ੝ਰੇਮ ਵਿਚ। ਸ੝ੰਦਰਿ-ਸ੝ੰਦਰੀ, ਸੋਹਣੀ। ਸਾਈ-ਉਹੀ ਇਸਤ੝ਰੀ। ਸਰੂਪ-ਰੂਪ ਵਾਲੀ। ਬਿਚਖਣਿ-ਅਕਲ ਵਾਲੀ {विचकढ़षण-ਤੀਖਣ-ਬ੝ਧਿ}। ਸਾ-ਉਹ ਇਸਤ੝ਰੀ।੪।

ਅਰਥ: ਹੇ ਬਹ੝ਤ ਅੰਞਾਣ ਜਿੰਦੇ! ਇਤਨਾ ਕੋਝਾ ਮਾਣ ਤੂੰ ਕਿਉਂ ਕਰਦੀ ਹੈਂ? ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੇਰੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਹਿਰਦੇ-ਘਰ ਵਿਚ ਹੈ, ਤੂੰ ਉਸ (ਦੇ ਮਿਲਾਪ) ਦਾ ਆਨੰਦ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਮਾਣਦੀ? ਹੇ ਭੋਲੀ ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀਝ! ਪਤੀ-ਪ੝ਰਭੂ (ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਤੇਰੇ) ਨੇੜੇ ਵੱਸ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤੂੰ (ਜੰਗਲ ਆਦਿਕ) ਬਾਹਰਲਾ ਸੰਸਾਰ ਕਿਉਂ ਭਾਲਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈਂ? (ਜੇ ਤੂੰ ਉਸ ਦਾ ਦੀਦਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਗਿਆਨ ਦੀਆਂ) ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ (ਪ੝ਰਭੂ ਦੇ) ਡਰ-ਅਦਬ (ਦੇ ਸ੝ਰਮੇ) ਦੀਆਂ ਸਲਾਈਆਂ ਪਾ, ਪ੝ਰਭੂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਹਾਰ-ਸਿੰਗਾਰ ਕਰ।

ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ ਤਦੋਂ ਹੀ ਸੋਹਾਗ ਭਾਗ ਵਾਲੀ ਤੇ ਪ੝ਰਭੂ-ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਜ੝ੜੀ ਹੋਈ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪ੝ਰਭੂ-ਪਤੀ ਉਸ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰੇ।੧।

(ਪਰ) ਅੰਞਾਣ ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ ਭੀ ਕੀਹ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇ ਉਹ ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ ਖਸਮ-ਪ੝ਰਭੂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਹੀ ਨਾਹ ਲੱਗੇ? ਅਜੇਹੀ ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ ਭਾਵੇਂ ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਤਰਲੇ ਪਈ ਕਰੇ, ਉਹ ਪਤੀ-ਪ੝ਰਭੂ ਦਾ ਮਹਲ-ਘਰ ਲੱਭ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ। (ਅਸਲ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ) ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ ਭਾਵੇਂ ਕਿਤਨੀ ਹੀ ਦੌੜ-ਭੱਜ ਕਰੇ, ਪ੝ਰਭੂ ਦੀ ਮੇਹਰ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕ੝ਝ ਭੀ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਹ੝ੰਦਾ।

ਜੇ ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ ਜੀਭ ਦੇ ਚਸਕੇ ਲਾਲਚ ਤੇ ਅਹੰਕਾਰ (ਆਦਿਕ) ਵਿਚ ਹੀ ਮਸਤ ਰਹੇ, ਅਤੇ ਸਦਾ ਮਾਇਆ (ਦੇ ਮੋਹ) ਵਿਚ ਡ੝ੱਬੀ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਇਹਨੀਂ ਗੱਲੀਂ ਖਸਮ ਪ੝ਰਭੂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਉਹ ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ ਅੰਞਾਣ ਹੀ ਰਹੀ (ਜੋ ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਭੀ ਮਸਤ ਰਹੇ ਤੇ ਫਿਰ ਭੀ ਸਮਝੇ ਕਿ ਉਹ ਪਤੀ-ਪ੝ਰਭੂ ਨੂੰ ਪ੝ਰਸੰਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ)।੨।

(ਜਿਨ੝ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤੀ-ਪ੝ਰਭੂ ਮਿਲ ਪਿਆ ਹੈ, ਬੇਸ਼ਕ) ਉਹਨਾਂ ਸ੝ਹਾਗ ਭਾਗ ਵਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾ ਕੇ ਪ੝ੱਛ ਵੇਖੋ ਕਿ ਕਿਹਨੀਂ ਗੱਲੀਂ ਖਸਮ-ਪ੝ਰਭੂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, (ਉਹ ਇਹੀ ਉੱਤਰ ਦੇਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ) ਚਲਾਕੀ ਤੇ ਧੱਕਾ ਛੱਡ ਦਿਉ, ਜੋ ਕ੝ਝ ਪ੝ਰਭੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਸਮਝ ਕੇ (ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਤੇ) ਮੰਨੋ, ਜਿਸ ਪ੝ਰਭੂ ਦੇ ਪ੝ਰੇਮ ਦਾ ਸਦਕਾ ਨਾਮ-ਵਸਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਮਨ ਜੋੜੋ, ਖਸਮ-ਪ੝ਰਭੂ ਜੋ ਹ੝ਕਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਕਰੋ, ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਤੇ ਮਨ ਉਸ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰੋ, ਬੱਸ! ਇਹ ਸ੝ਗੰਧੀ (ਜਿੰਦ ਵਾਸਤੇ) ਵਰਤੋ। ਸੋਹਾਗ ਭਾਗ ਵਾਲੀਆਂ ਇਹੀ ਆਖਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਹੇ ਭੈਣ! ਇਹਨੀਂ ਗੱਲੀਂ ਹੀ ਖਸਮ-ਪ੝ਰਭੂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।੩।

ਖਸਮ-ਪ੝ਰਭੂ ਤਦੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਆਪਾ-ਭਾਵ ਦੂਰ ਕਰੀਝ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਉੱਦਮ ਵਿਅਰਥ ਚਲਾਕੀ ਹੈ। (ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ) ਉਹ ਦਿਨ ਸਫਲ ਜਾਣੋ ਜਦੋਂ ਪਤੀ-ਪ੝ਰਭੂ ਮੇਹਰ ਦੀ ਨਿਹਾਗ ਨਾਲ ਤੱਕੇ, (ਜਿਸ) ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ (ਵਲ ਮੇਹਰ ਦੀ) ਨਿਗਾਹ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਮਾਨੋ ਨੌ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਲੱਭ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।

ਹੇ ਨਾਨਕ! ਜੇਹੜੀ ਜੀਵ-ਇਸਤ੝ਰੀ ਆਪਣੇ ਖਸਮ-ਪ੝ਰਭੂ ਨੂੰ ਪਿਆਰੀ ਹੈ ਉਹ ਸ੝ਹਾਗ ਭਾਗ ਵਾਲੀ ਹੈ ਉਹ (ਜਗਤ-) ਪਰਵਾਰ ਵਿਚ ਆਦਰ-ਮਾਣ ਪ੝ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੇਹੜੀ ਪ੝ਰਭੂ ਦੇ ਪਿਆਰ-ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੇਹੜੀ ਅਡੋਲਤਾ ਵਿਚ ਮਸਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੇਹੜੀ ਦਿਨ ਰਾਤ ਪ੝ਰਭੂ ਦੇ ਪ੝ਰੇਮ ਵਿਚ ਮਗਨ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਹੀ ਸੋਹਣੀ ਹੈ ਸੋਹਣੇ ਰੂਪ ਵਾਲੀ ਹੈ ਅਕਲ ਵਾਲੀ ਹੈ ਤੇ ਸਿਆਣੀ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।੪।੨।੪।

thila(n)g ma 1 ||

eiaanarreeeae maanarraa kaae karaehi || aapanarrai ghar har ra(n)go kee n maanaehi || sahu naerrai dhhan ka(n)maleeeae baahar kiaa dtoodtaehi || bhai keeaa dhaehi salaaeeaa nainee bhaav kaa kar seegaaro || thaa sohaagan jaaneeai laagee jaa sahu dhharae piaaro ||1||

eiaanee baalee kiaa karae jaa dhhan ka(n)th n bhaavai || karan palaah karae bahuthaerae saa dhhan mehal n paavai || vin karamaa kishh paaeeai naahee jae bahuthaeraa dhhaavai || lab lobh aha(n)kaar kee maathee maaeiaa maahi samaanee || einee baathee sahu paaeeai naahee bhee kaaman eiaanee ||2||

jaae pushhahu sohaaganee vaahai kinee baathee sahu paaeeai || jo kishh karae so bhalaa kar maaneeai hikamath hukam chukaaeeai || jaa kai praem padhaarathh paaeeai tho charanee chith laaeeai || sahu kehai so keejai than mano dheejai aisaa paramal laaeeai || eaev kehehi sohaaganee bhainae einee baathee sahu paaeeai ||3||

aap gavaaeeai thaa sahu paaeeai aour kaisee chathuraaee || sahu nadhar kar dhaekhai so dhin laekhai kaaman no nidhh paaee || aapanae ka(n)th piaaree saa sohaagan naanak saa sabharaaee || aisae ra(n)g raathee sehaj kee maathee ahinis bhaae samaanee || su(n)dhar saae saroop bichakhan keheeai saa siaanee ||4||2||4||

Tilang, First Mehla:

O foolish and ignorant soul-bride, why are you so proud? Within the home of your own self, why do you not enjoy the Love of your Lord? Your Husband Lord is so very near, O foolish bride; why do you search for Him outside? Apply the Fear of God as the maascara to adorn your eyes, and make the Love of the Lord your ornament. Then, you shall be known as a devoted and committed soul-bride, when you enshrine love for your Husband Lord. ||1||

What can the silly young bride do, if she is not pleasing to her Husband Lord? She may plead and implore so many times, but still, such a bride shall not obtain the Mansion of the Lord's Presence. Without the karma of good deeds, nothing is obtained, although she may run around frantically. She is intoxicated with greed, pride and egotism, and engrossed in Maya. She cannot obtain her Husband Lord in these ways; the young bride is so foolish! ||2||

Go and ask the happy, pure soul-brides, how did they obtain their Husband Lord? Whatever the Lord does, accept that as good; do away with your own cleverness and self-will. By His Love, true wealth is obtained; link your consciousness to His lotus feet. As your Husband Lord directs, so you must act; surrender your body and mind to Him, and apply this perfume to yourself. So speaks the happy soul-bride, O sister; in this way, the Husband Lord is obtained. ||3||

Give up your selfhood, and so obtain your Husband Lord; what other clever tricks are of any use? When the Husband Lord looks upon the soul-bride with His Gracious Glance, that day is historic - the bride obtains the nine treasures. She who is loved by her Husband Lord, is the true soul-bride; O Nanak, she is the queen of all. Thus she is imbued with His Love, intoxicated with delight; day and night, she is absorbed in His Love. She is beautiful, glorious and brilliant; she is known as truly wise. ||4||2||4||