Ramavtar 22

ਭਾਗ भाग SECTION

ਅਥ ਸੀਤਾ ਦ੝ਹੂ ਪ੝ਤ੝ਰਨ ਸਹਿਤ ਪ੝ਰੀ ਅਵਧ ਪ੝ਰਵੇਸ ਕਥਨੰ ॥ अथ सीता दढ़हू पढ़तढ़रन सहित पढ़री अवध पढ़रवेस कथनं ॥ The description of the Entry of Sita alongwith her two sons in Oudhpuri :

ਚੌਪਈ ॥ चौपई ॥ CHAUPAI

ਤਿਹੂੰ ਮਾਤ ਕੰਠਨ ਸੋ ਲਾਝ ॥ ਦੋਊ ਪ੝ਤ੝ਰ ਪਾਇਨ ਲਪਟਾਝ ॥ ਬਹ੝ਰ ਆਨਿ ਸੀਤਾ ਪਗ ਪਰੀ ॥ ਮਿਟ ਗਈ ਤਹੀਂ ਦ੝ਖਨ ਕੀ ਘਰੀ ॥੮੨੯॥ तिहूं मात कंठन सो लाझ ॥ दोऊ पढ़तढ़र पाइन लपटाझ ॥ बहढ़र आनि सीता पग परी ॥ मिट गई तहीं दढ़खन की घरी ॥८२९॥ All the three mothers hugged all of them to their bosoms and Lava and Kusha came forward to touch their feet; Sita also touched their feet and it appeared that the time of suffering had ended.829lkh,

ਬਾਜ ਮੇਧ ਪੂਰਨ ਕੀਅ ਜੱਗਾ ॥ ਕਉਸਲੇਸਿ ਰਘ੝ਬੀਰ ਅਭੱਗਾ ॥ ਗ੝ਰਿਹਿ ਸਪੂਤ ਦੋ ਪੂਤ ਸ੝ਹਾਝ ॥ ਦੇਸ ਬਿਦੇਸ ਜੀਤਿ ਗ੝ਰਹਿ ਆਝ ॥੮੩੦॥ बाज मेध पूरन कीअ जढ़गा ॥ कउसलेसि रघढ़बीर अभढ़गा ॥ गढ़रिहि सपूत दो पूत सढ़हाझ ॥ देस बिदेस जीति गढ़रहि आझ ॥८३०॥ Raghuvir Ram completed the Ashavamedha Yajna (horse-sacrifice); and in his house, his two sons seemed very impressive who had come back home after conquering many countries.830.

ਜੇਤਿਕ ਕਹੇ ਸ੝ ਜੱਗ ਬਿਧਾਨਾ ॥ ਬਿਧਿ ਪੂਰਬ ਕੀਨੇ ਤੇ ਨਾਨਾ ॥ ਝਕ ਘਾਟ ਸਤ ਕੀਨੇ ਜੱਗਾ ॥ ਚਟ ਪਟ ਚਕ੝ਰ ਇੰਦ੝ਰ ਉਠਿ ਭੱਗਾ ॥੮੩੧॥ जेतिक कहे सढ़ जढ़ग बिधाना ॥ बिधि पूरब कीने ते नाना ॥ झक घाट सत कीने जढ़गा ॥ चट पट चकढ़र इंदढ़र उठि भढ़गा ॥८३१॥ All the rituals of Yajna were performed according to Vedic rites, seven Yajnas were performed at one place, seeing which Indra wondered and fled away.831.

ਰਾਜਸ੝ਇ ਕੀਨੇ ਦਸ ਬਾਰਾ ॥ ਬਾਜ ਮੇਧਿ ਇੱਕੀਸ ਪ੝ਰਕਾਰਾ ॥ ਗਵਾਲੰਭ ਅਜਮੇਧ ਅਨੇਕਾ ॥ ਭੂਮਿ ਮਧਿ ਕਰਮ ਕੀਝ ਅਨੇਕਾ ॥੮੩੨॥ राजसढ़इ कीने दस बारा ॥ बाज मेधि इकीस पढ़रकारा ॥ गवालढ़मभ अजमेध अनेका ॥ भूमि मधि करम कीझ अनेका ॥८३२॥ Ten Rajsu Yajnas and twenty-one kinds of Ashvamedha Yajna were performed. Go-medh, Ajmedh and Bhoop-medh several types of Yajnas were performed.832.

ਨਾਗਮੇਧ ਖਟ ਜੱਗ ਕਰਾਝ ॥ ਜੋ ਨ ਕਰੇ ਜਨਮੇਜਿਯ ਪਾਝ ॥ ਅਉਰੈ ਗਨਤ ਕਹਾਂ ਲਗ ਜਾਊਂ ॥ ਗ੝ਰੰਥ ਬਢਨ ਤੇ ਹੀਝ ਡਰਾਊਂ ॥੮੩੩॥ नागमेध खट जढ़ग कराझ ॥ जो न करे जनमेजिय पाझ ॥ अउरै गनत कहां लग जाऊं ॥ गढ़रंथ बढन ते हीझ डराऊं ॥८३३॥ Six Nagmedh Yajnas were performed which bring victory in life; to what extent I should enumerate them because there is fear of the Granth becoming voluminous.833.

ਦਸ ਸਹੰਸ੝ਰ ਦਸ ਬਰਖ ਪ੝ਰਮਾਨਾ ॥ ਰਾਜ ਕਰਾ ਪ੝ਰਿ ਅਉਧ ਨਿਧਾਨਾ ॥ ਤਬ ਲਉ ਕਾਲ ਦਸਾ ਨੀਅਰਾਈ ॥ ਰਘ੝ਬਰ ਸਿਰਿ ਮ੝ਰਿਤ ਡੰਕ ਬਜਾਈ ॥੮੩੪॥ दस सहंसढ़र दस बरख पढ़रमाना ॥ राज करा पढ़रि अउध निधाना ॥ तब लउ काल दसा नीअराई ॥ रघढ़बर सिरि मढ़रित डंक बजाई ॥८३४॥ Ram ruled in Avadphpuri for ten thousand and ten years, then according to time schedule, the death beat its drum.834.

ਨਮਸਕਾਰ ਤਿਹ ਬਿਬਿਧਿ ਪ੝ਰਕਾਰਾ ॥ ਜਿਨਿ ਜਗ ਜੀਤਿ ਕਰਿਯੋ ਬਸ ਸਾਰਾ ॥ਸਭਹਨ ਸੀਸਿ ਡੰਕ ਤਿਹ ਬਾਜਾ ॥ ਜੀਤ ਨ ਸਕਾ ਰੰਕ ਅਰ੝ ਰਾਜਾ ॥੮੩੫॥ नमसकार तिह बिबिधि पढ़रकारा ॥ जिनि जग जीति करियो बस सारा ॥सभहन सीसि डंक तिह बाजा ॥ जीत न सका रंक अरढ़ राजा ॥८३५॥ I bow before death in various ways, which has conquered the whole world and keeping it under its control. The drum of death beats on everyone`s head and no king or pauper had been able to conquer it.835.

ਦੋਹਰਾ ॥ दोहरा ॥ DOHRA

ਜੇ ਤਿਨ ਕੀ ਸਰਨੀ ਪਰੇ ਕਰ ਦੈ ਲਝ ਬਚਾਇ ॥ ਜੌ ਨਹੀ ਕੋਊ ਬਾਚਿਆ ਕਿਸਨ ਬਿਸਨ ਰਘ੝ਰਾਇ ॥੮੩੬॥ जे तिन की सरनी परे कर दै लझ बचाइ ॥ जौ नही कोऊ बाचिआ किसन बिसन रघढ़राइ ॥८३६॥ He, who came under its refuge, it saved him and he, who did not go under its refuge, he could not be saved whether he was Krishna or Vishnu or Ram.836.

ਚੌਪਈ ਛੰਦ ॥ चौपई छंद ॥ CHAUPAI STANZA

ਬਹ੝ ਬਿਧਿ ਕਰੋ ਰਾਜ ਕੋ ਸਾਜਾ ॥ ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਜੀਤੇ ਰਾਜਾ ॥ ਸਾਮ ਦਾਮ ਅਰ੝ ਦੰਡ ਸ੝ ਭੇਦਾ ॥ ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਹ੝ਤੀ ਸਾਸਨਾ ਬੇਦਾ ॥੮੩੭॥ बहढ़ बिधि करो राज को साजा ॥ देस देस के जीते राजा ॥ साम दाम अरढ़ दंड सढ़ भेदा ॥ जिह बिधि हढ़ती सासना बेदा ॥८३७॥ Performing his royal duties in many ways and practising Sama, Dama, Dand and Bhed and other methods of administration, Ram conquered other kings of many countries.837.

ਬਰਨ ਬਰਨ ਅਪ੝ਨੀ ਕ੝ਰਿਤ ਲਾਝ ॥ ਚਾਰ ਚਾਰ ਹੀ ਬਰਨ ਚਲਾਝ ॥ ਛਤ੝ਰੀ ਕਰੈਂ ਬਿੱਪ੝ਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ॥ ਬੈਸ ਲਖੈ ਛੱਤ੝ਰੀ ਕਹ ਦੇਵਾ ॥੮੩੮॥ बरन बरन अपढ़नी कढ़रित लाझ ॥ चार चार ही बरन चलाझ ॥ छतढ़री करैं बिढ़पढ़र की सेवा ॥ बैस लखै छढ़तढ़री कह देवा ॥८३८॥ He caused every caste to do its duties and set in motion Varnashram Dharma; Kshatriyas began to serve the Brahmin and the Vaishyas considered the Kshatriyas as gods.838.

ਸੂਦ੝ਰ ਸਭਨ ਕੀ ਸੇਵ ਕਮਾਵੈ ॥ ਜਹ ਕੋਈ ਕਹੈ ਤਹੀ ਵਹ ਧਾਵੈ ॥ ਜੈਸਕ ਹ੝ਤੀ ਬੇਦ ਸਾਸਨਾ ॥ ਨਿਕਸਾ ਤੈਸ ਰਾਮ ਕੀ ਰਸਨਾ ॥੮੩੯॥ सूदढ़र सभन की सेव कमावै ॥ जह कोई कहै तही वह धावै ॥ जैसक हढ़ती बेद सासना ॥ निकसा तैस राम की रसना ॥८३९॥ The Shudras began to serve all and they went wherever they were sent; Ram always talked from his mouth about practicing administration according to Vedas.839.

ਰਾਵਣਾਦਿ ਰਣਿ ਹਾਂਕਿ ਸੰਘਾਰੇ ॥ ਭਾਂਤਿ ਭਾਂਤਿ ਸੇਵਕ ਗਣ ਤਾਰੇ ॥ ਲੰਕਾ ਦਈ ਟੰਕ ਜਨ੝ ਦੀਨੋ ॥ ਇਹ ਬਿਧਿ ਰਾਜ ਜਗਤ ਮੈ ਕੀਨੋ ॥੮੪੦॥ रावणादि रणि हांकि संघारे ॥ भांति भांति सेवक गण तारे ॥ लंका दई टंक जनढ़ दीनो ॥ इह बिधि राज जगत मै कीनो ॥८४०॥ Ram ruled by killing the tyrants like Ravana, by emancipating different devotees and attendants (ganas) and by collecting the taxes of Lanka.840.

ਦੋਹਰਾ ਛੰਦ ॥ दोहरा छंद ॥ DOHRA STANZA

ਬਹ੝ ਬਰਖਨ ਲਉ ਰਾਮ ਜੀ ਰਾਜ ਕਰਾ ਅਰਿ ਟਾਲ ॥ ਬ੝ਰਹਮਰੰਧ੝ਰ ਕਹ ਫੋਰਕੈ ਭਯੋ ਕਉਸਲਿਆ ਕਾਲ ॥੮੪੧॥ बहढ़ बरखन लउ राम जी राज करा अरि टाल ॥ बढ़रहमरंधढ़र कह फोरकै भयो कउसलिआ काल ॥८४१॥ In this way, Ram ruled for a long time and on one day Kaushalya breathed her last on the bursting of her nerve Brahm-Randhra.841.

ਚੌਪਈ ॥ चौपई ॥ CHAUPAI

ਜੈਸ ਮ੝ਰਿਤਕ ਕੇ ਹ੝ਤੇ ਪ੝ਰਕਾਰਾ ॥ ਤੈਸੇ ਈ ਕਰੇ ਬੇਦ ਅਨ੝ਸਾਰਾ ॥ ਰਾਮ ਸਪੂਤ ਜਾਹਿੰ ਘਰ ਮਾਹੀ ॥ ਤਾਕਹ੝ ਤੋਟ ਕੋਊ ਕਹ ਨਾਹੀ ॥੮੪੨॥ जैस मढ़रितक के हढ़ते पढ़रकारा ॥ तैसे ई करे बेद अनढ़सारा ॥ राम सपूत जाहिं घर माही ॥ ताकहढ़ तोट कोऊ कह नाही ॥८४२॥ The ritual which is performed on the death of someone, the same was performed according to the Vedas; the benign son Ram went to the home (and himself being an incarnation) he had no shortage of any type.842.

ਬਹ੝ ਬਿਧਿ ਗਤਿ ਕੀਨੀ ਪ੝ਰਭ ਮਾਤਾ ॥ ਤਬ ਲਉ ਭਈ ਕੈਕਈ ਸਾਂਤਾ ॥ ਤਾ ਕੇ ਮਰਤ ਸ੝ਮਿਤ੝ਰਾ ਮਰੀ ॥ ਦੇਖਹ੝ ਕਾਲ ਕ੝ਰਿਆ ਕਸ ਕਰੀ ॥੮੪੩॥ बहढ़ बिधि गति कीनी पढ़रभ माता ॥ तब लउ भई कैकई सांता ॥ ता के मरत सढ़मितढ़रा मरी ॥ देखहढ़ काल कढ़रिआ कस करी ॥८४३॥ Many rituals were performed for the salvation of the mother and by that time Kaikeyi had also passed away. After her death, look at the doing of KAL (death). Sumitra also died.843.

ਝਕ ਦਿਵਸ ਜਾਨਕਿ ਤ੝ਰਿਯ ਸਿਖਾ ॥ ਭੀਤ ਭਝ ਰਾਵਣ ਕਹ ਲਿਖਾ ॥ ਜਬ ਰਘ੝ਬਰ ਤਿਹ ਆਨਿ ਨਿਹਾਰਾ ॥ ਕਛ੝ਕ ਕੋਪ ਇਮ ਬਚਨ ਉਚਾਰਾ ॥੮੪੪॥ झक दिवस जानकि तढ़रिय सिखा ॥ भीत भझ रावण कह लिखा ॥ जब रघढ़बर तिह आनि निहारा ॥ कछढ़क कोप इम बचन उचारा ॥८४४॥ One day explaining to women, Sita drew the portrait of Ravana on the wall, when Ram saw this, he said somewhat angrily.844.

ਰਾਮ ਬਾਚ ਮਨ ਮੈ ॥ राम बाच मन मै ॥ Speed of Ram in his mind :

ਯਾ ਕੋ ਕਛ੝ ਰਾਵਨ ਸੋ ਹੋਤਾ ॥ ਤਾ ਤੇ ਚਿੱਤ੝ਰ ਚਿਤ੝ਰਕੈ ਦੇਖਾ ॥ ਬਚਨ ਸ੝ਨਤ ਸੀਤਾ ਭਈ ਰੋਖਾ ॥ ਪ੝ਰਭ ਮ੝ਹਿ ਅਜਹੂੰ ਲਗਾਵਤ ਦੋਖਾ ॥੮੪੫॥ या को कछढ़ रावन सो होता ॥ ता ते चिढ़तढ़र चितढ़रकै देखा ॥ बचन सढ़नत सीता भई रोखा ॥ पढ़रभ मढ़हि अजहूं लगावत दोखा ॥८४५॥ She (Sita) must have had some love for Ravana, that is the reason why she is looking at his portrait drawn by her; Sita became angry on hearing these words and said that even then Ram had been accusing her.845.

ਦੋਹਰਾ ॥ दोहरा ॥ DOHRA

ਜਉ ਮੇਰੇ ਬਚ ਕਰਮ ਕਰਿ ਹ੝ਰਿਦੈ ਬਸਤ ਰਘ੝ਰਾਇ ॥ ਪ੝ਰਿਥੀ ਪੈਡ ਮ੝ਹਿ ਦੀਜੀਝ ਲੀਜੈ ਮੋਹਿ ਮਿਲਾਇ ॥੮੪੬॥ जउ मेरे बच करम करि हढ़रिदै बसत रघढ़राइ ॥ पढ़रिथी पैड मढ़हि दीजीझ लीजै मोहि मिलाइ ॥८४६॥ If Ram the king Raghu clan abides ever in my heart, in my speech and action then, O mother earth ! you give me some place and merge me in yourself."846.

ਚੌਪਈ ॥ चौपई ॥ CHAUPAI

ਸ੝ਨਤ ਬਚਨ ਧਰਨੀ ਫਟ ਗਈ ॥ ਲੋਪ ਸੀਆ ਤਿਹ ਭੀਤਰ ਭਈ ॥ ਚੱਕ੝ਰਤ ਰਹੇ ਨਿਰਖਿ ਰਘ੝ਰਾਈ ॥ ਰਾਜ ਕਰਨ ਕੀ ਆਸ ਚ੝ਕਾਈ ॥੮੪੭॥ सढ़नत बचन धरनी फट गई ॥ लोप सीआ तिह भीतर भई ॥ चढ़कढ़रत रहे निरखि रघढ़राई ॥ राज करन की आस चढ़काई ॥८४७॥ Hearing these words the earth tore asunder and Sita merged in it; seeing this Ram wondered and in this suffering he ended all hope of ruling.847.

ਦੋਹਰਾ ॥ दोहरा ॥ DOHRA

ਇਹ ਜਗ ਧੂਅਰੋ ਧਉਲਹਰਿ ਕਿਹ ਕੇ ਆਯੋ ਕਾਮ ॥ ਰਘ੝ਬਰ ਬਿਨ੝ ਸੀਅ ਨਾ ਜੀਝ ਸੀਅ ਬਿਨ ਜੀਝ ਨ ਰਾਮ ॥੮੪੮॥ इह जग धूअरो धउलहरि किह के आयो काम ॥ रघढ़बर बिनढ़ सीअ ना जीझ सीअ बिन जीझ न राम ॥८४८॥ This world is the palace of smoke which had been of no value to anyone; Sita could not live without Ram and it is impossible for Ram to remain alive without Sita.848.

ਚੌਪਈ ॥ चौपई ॥ CHAUPAI

ਦ੝ਆਰੇ ਕਹਿਯੋ ਬੈਠ ਲਛਮਨਾ ॥ ਪੈਠ ਨ ਕੋਊ ਪਾਵੈ ਜਨਾ ॥ ਅੰਤਰਿ ਪ੝ਰਹਿ ਆਪ ਪਗ੝ ਧਾਰਾ ॥ ਦੇਹਿ ਛੋਰਿ ਮ੝ਰਿਤ ਲੋਕ ਸਿਧਾਰਾ ॥੮੪੯॥ दढ़आरे कहियो बैठ लछमना ॥ पैठ न कोऊ पावै जना ॥ अंतरि पढ़रहि आप पगढ़ धारा ॥ देहि छोरि मढ़रित लोक सिधारा ॥८४९॥ Ram said to Lakshman, "You sit on the gate and do not let anyone to come in." Ram himself went into the palace and abandoning his body left this abode of death.849.

ਦੋਹਰਾ ॥ दोहरा ॥ DOHRA

ਇੰਦ੝ਰ ਮਤੀ ਹਿਤ ਅਜ ਨ੝ਰਿਪਤਿ ਜਿਮ ਗ੝ਰਿਹ ਤਜਿ ਲੀਅ ਜੋਗ ॥ ਤਿਮ ਰਘ੝ਬਰ ਤਨ ਕੋ ਤਜਾ ਸ੝ਰੀ ਜਾਨਕੀ ਬਿਯੋਗ ॥੮੫੦॥ इंदढ़र मती हित अज नढ़रिपति जिम गढ़रिह तजि लीअ जोग ॥ तिम रघढ़बर तन को तजा सढ़री जानकी बियोग ॥८५०॥ The way in which the king Aja had accepted Yoga for Indumati and left his home, in the same manner, Ram abandoned his body on having been separated from Sita.850.

ਇਤਿ ਸ੝ਰੀ ਬਚਿਤ੝ਰ ਨਾਟਕ ਰਾਮਾਵਤਾਰੇ ਸੀਤਾ ਕੇ ਹੇਤ ਮ੝ਰਿਤ ਲੋਕ ਗਝ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥ इति सढ़री बचितढ़र नाटक रामावतारे सीता के हेत मढ़रित लोक गझ धिआइ समापतं ॥ End of the chapter entitled `Forsaking the abode of Death for Sita` in Ramavtar in BACHITTAR NATAK.