Bachitar Natak: Battle of Bhangani: Difference between revisions

ਅਥ ਰਾਜ ਸਾਜ ਕਥਨੰ ॥
Here begins the Description of the Magnificence of Authority:

ਚੌਪਈ ॥
CHAUPAI

ਰਾਜ ਸਾਜ ਹਮ ਪਰ ਜਬ ਆਯੋ ॥ ਜਥਾ ਸਕਤਿ ਤਬ ਧਰਮ ਚਲਾਯੋ ॥
When I obtained the position of responsibility, I performed the religious acts to the best of my ability.

ਭਾਂਤਿ ਭਾਂਤਿ ਬਨਿ ਖੇਲ ਸਿਕਾਰਾ ॥ ਮਾਰੇ ਰੀਛ ਰੋਝ ਝੰਖਾਰਾ ॥੧॥
I went hunting various kinds of animals in the forest and killed bears, nilgais (blue bulls) and elks.1.

ਦੇਸ ਚਾਲ ਹਮ ਤੇ ਪ੝ਨਿ ਭਈ ॥ ਸਹਰ ਪਾਂਵਟਾ ਕੀ ਸ੝ਧਿ ਲਈ ॥
Then I left my home and went to place named Paonta.

ਕਾਲਿੰਦ੝ਰੀ ਤਟਿ ਕਰੇ ਬਿਲਾਸਾ ॥ ਅਨਿਕ ਭਾਂਤ ਕੇ ਪੇਖਿ ਤਮਾਸਾ ॥੨॥
I enjoyed my stay on the banks of Kalindri (Yamuna) and saw amusement of various kind2.

ਤਹ ਕੇ ਸਿੰਘ ਘਨੇ ਚ੝ਨਿ ਮਾਰੇ ॥ ਰੋਝ ਰੀਛ ਬਹ੝ ਭਾਂਤਿ ਬਿਦਾਰੇ ॥
There I killed may lions, nilgais and bears.

ਫਤੇਸਾਹ ਕੋਪਾ ਤਬਿ ਰਾਜਾ ॥ ਲੋਹ ਪਰਾ ਹਮ ਸੋ ਬਿਨ੝ ਕਾਜਾ ॥੩॥
On this the king Fateh Shah become angry and fought with me without any reason.3.

ਭ੝ਜੰਗ ਪ੝ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
BHUJANG PRAYAAT STANZA

ਤਹਾਂ ਸਾਹ ਸ੝ਰੀਸਾਹ ਸੰਗ੝ਰਾਮ ਕੋਪੇ ॥ ਪੰਚੋ ਬੀਰ ਬੰਕੇ ਪ੝ਰਿਥੀ ਪਾਇ ਰੋਪੇ ॥
There Sri Shah (Sango Shah(Son of Aunt of Guru Gobind Singh)) become enraged and all the five warriors stood firmly in the battlefield.

ਹਠੀ ਜੀਤਮੱਲੰ ਸ੝ ਗਾਜੀ ਗ੝ਲਾਬੰ ॥ ਰਣੰ ਦੇਖੀਝ ਰੰਗ ਰੂਪੰ ਸਹਾਬੰ ॥੪॥
Including the tenacious King Jit Mal and the desparate hero King Gulab Rai, whose faces were red with ire, in the field.4.

ਹਠਿਯੋ ਮਾਹਰੀਚੰਦਯੰ ਗੰਗਰਾਮੰ ॥ ਜਿਨੈ ਕਿਤੀਯੰ ਜਿਤੀਯੰ ਫੌਜ ਤਾਮੰ ॥
The persistent Mahari Chand and Ganga Ram, who had defeated lot of forces.

ਕ੝ਪੇ ਲਾਲਚੰਦੰ ਕੀਝ ਲਾਲ ਰੂਪੰ ॥ ਜਿਨੈ ਗੱਜੀਯੰ ਗਰਬ ਸਿੰਘ ਅਨੂਪੰ ॥੫॥
Lal Chand was red with anger, who had shattered pride of several lion-like heroes.5.

ਕ੝ਪਿਯੋ ਮਾਹਰੂ ਕਾਹਰੂ ਰੂਪ ਧਾਰੇ ॥ ਜਿਨੈ ਖਾਨ ਖਾਵੀਨਿਯੰ ਖੇਤ ਮਾਰੇ ॥
Maharu got enraged and with frightening expression killed brave Khans in the battlefield.

ਕ੝ਪਿਓ ਦੇਵਤੇਸੰ ਦਯਾਰਾਮ ਜ੝ੱਧੰ ॥ ਕੀਯੋ ਦ੝ਰੋਣ ਕੀ ਜਿਉ ਮਹਾ ਜ੝ੱਧ ਸ੝ੱਧੰ ॥੬॥
The godly Daya Ram, filled with great ire, fought very heroically in the field like Dronacharya.6.

ਕ੝ਰਿਪਾਲ ਕੋਪਿਯੰ ਕ੝ਤਕੋ ਸੰਭਾਰੀ ॥ ਹਠੀ ਖਾਨ ਹਯਾਤ ਕੇ ਸੀਸ ਝਾਰੀ ॥
Kirpal Das Udasi in rage, rushed with his mace and struck it on the head of the tenacious Hayaat Khan.

ਉੱਠੀ ਛਿਛਿ ਇਛੰ ਕਢਾ ਮੇਝ ਜੋਰੰ ॥ ਮਨੋ ਮਾਖਨੰ ਮਟਕੀ ਕਾਨ੝ਹ ਫੋਰੰ ॥੭॥
With all his might, he caused the marrow flow out of his head, which splashed like the butter spattering out of the pitcher of butter broken by lord Krishan.7.

ਤਹਾ ਨੰਦ ਚੰਦੰ ਕੀਯੋ ਕੋਪ੝ ਭਾਰੋ ॥ ਲਗਾਈ ਬਰਛੀ ਕ੝ਰਿਪਾਣੰ ਸੰਭਾਰੋ ॥
Then Nand Chand(Diwan of guru), in fierce rage, wielding his sword struck it with force.

ਤ੝ਟੀ ਤੇਗ ਤ੝ਰਿਖੀ ਕਢੇ ਜਮਦਢੰ ॥ ਹਠੀ ਰਾਖਯੰ ਲਜ ਬੰਸੰ ਸਨਢੰ ॥੮॥
But it broke. Then he drew his dagger and the tenacious warrior saved the honour of the Sodhi clan.8.

ਤਹਾਂ ਮਾਤਲੇਯੰ ਕ੝ਰਿਪਾਲੰ ਕ੝ਰ੝ਧੰ ॥ ਛਕਿਓ ਛੋਭ ਛਤ੝ਰੀ ਕਰਿਯੋ ਜ੝ਧ ਸ੝ਧੰ ॥
Then the Maternal uncle Kirpal, in great ire, manifested the war-feats like a true Kshatriya.

ਸਹੇ ਦੇਹ ਆਪੰ ਮਹਾਬੀਰ ਬਾਣੰ ॥ ਕਰਿਯੋ ਖਾਨ ਬਾਨੀਨ ਖਾਲੀ ਪਲਾਣੰ ॥੯॥
The great hero was struck by an arrow, but he caused the brave Khan to fall from the saddle.9.

ਹਠਿਯੋ ਸਾਹਬੰ ਚੰਦ ਖੇਤੰ ਖਤ੝ਰੀਯਾਣੰ ॥ ਹਨੇ ਖਾਨ ਖੂਨੀ ਖ੝ਰਾਸਾਨ ਭਾਨੰ ॥
Sahib Chand, the valiant Kshatriya, killed a bloody Khan of Khorasan.

ਤਹਾਂ ਬੀਰ ਬੰਕੇ ਭਲੀ ਭਾਂਤਿ ਮਾਰੇ ॥ ਬਚੇ ਪ੝ਰਾਨ ਲੈ ਕੇ ਸਿਪਾਹੀ ਸਿਧਾਰੇ ॥੧੦॥
He slew several graceful warriors, with full force; the soldiers who survived, fled away in order to save their lives.10.

ਤਹਾਂ ਸਾਹ ਸੰਗ੝ਰਾਮ ਕੀਨੇ ਅਖਾਰੇ ॥ ਘਨੇ ਖੇਤ ਮੋ ਖਾਨ ਖੂਨੀ ਲਤਾਰੇ ॥
There (Sango) Shah exhibited his acts of bravery in the battlefield and trampled under feet many bloody Khans.

ਨ੝ਰਿਪੰ ਗੋਪਾਲਯੰ ਖਰੋ ਖੇਤ ਗਾਜੈ ॥ ਮ੝ਰਿਗਾ ਝ੝ੰਡ ਮਧਿਯੰ ਮਨੋ ਸਿੰਘ ਰਾਜੈ ॥੧੧॥
King Gopal Das, the king of Guleria, stood firmly in the field and roared like a lion amidst a herd of deers.11.

ਤਹਾਂ ਝਕ ਬੀਰੰ ਹਰੀ ਚੰਦ ਕੋਪਯੋ ॥ ਭਲੀ ਭਾਂਤਿ ਸੋ ਖੇਤ ਮੋ ਪਾਵ ਰੋਪਯੋ ॥
There in great fury, a warrior Hari Chand, very skillfully took position in the battlefield.

ਮਹਾ ਕ੝ਰੋਧ ਕੈ ਤੀਰ ਤੀਖੇ ਪ੝ਰਹਾਰੇ ॥ ਲਗੈ ਜੌਨਿ ਕੇ ਤਾਹਿ ਪਾਰੇ ਪਧਾਰੇ ॥੧੨॥
He discharged sharp arrows in great rage and whosoever was struck, left for the other world.12.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
RASAAVAL STANZA

ਹਰੀਚੰਦ ਕਰ੝ਧੰ ॥ ਹਨੇ ਸੂਰ ਸ੝ਧੰ ॥
Hari Chand (Handooria) in great fury, killed significant heroes.

ਭਲੇ ਬਾਣ ਬਾਹੇ ॥ ਬਡੇ ਸੈਨ ਗਾਹੇ ॥੧੩॥
He shot skillfully a volley of arrows and killed a lot of forces.13.

ਰਸੰ ਰ੝ਦ੝ਰ ਰਾਚੇ ॥ ਮਹਾ ਲੋਹ ਮਾਚੇ ॥
He was absorbed in dreadful feat of arms.

ਹਨੇ ਸਸਤ੝ਰ ਧਾਰੀ ॥ ਲਿਟੇ ਭੂਪ ਭਾਰੀ ॥੧੪॥
Armed warriors were being killed and great kings were falling on the ground.14.

ਤਬੈ ਜੀਤਮੱਲੰ ॥ ਹਰੀਚੰਦ ਭਲੰ ॥ ਹ੝ਰਿਦੈ ਝਂਚ ਮਾਰਿਓ ॥ ਸ੝ ਖੇਤ ਉਤਾਰਿਓ ॥੧੫॥
Then Jit Mal aimed and struck Hari Chand bhalla down to the ground with his spear.15.

ਲਗੇ ਬੀਰ ਬਾਣੰ ॥ ਰਿਸਿਯੋ ਤੇਜਿ ਮਾਣੰ ॥
The warriors struck with arrows became red with blood.

ਸਮ੝ਹ ਬਾਜ ਡਾਰੇ ॥ ਸ੝ਵਰਗੰ ਸਿਧਾਰੇ ॥੧੬॥
Their horses feel and they left for heavens.16.

ਭ੝ਜੰਗ ਪ੝ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
BHUJANG PRAYAAAT STANZA

ਖ੝ਲੈ ਖਾਨ ਖੂਨੀ ਖ੝ਰਾਸਾਨ ਖਗੰ ॥ ਪਰੀ ਸਸਤ੝ਰ ਧਾਰੰ ਉਠੀ ਝਾਲ ਅਗੰ ॥
In the hands of blood-thirsty Khans, there were the Khorasan swords, whose sharp edges flashed like fire.

ਭਈ ਤੀਰ ਭੀਰੰ ਕਮਾਣੰ ਕੜਕੇ ॥ ਗਿਰੇ ਬਾਜ ਤਾਜੀ ਲਗੇ ਧੀਰ ਧਕੇ ॥੧੭॥
The bows shooing out volleys of arrows twanged, the splendid horses fell because of the heavy blows.17.

ਬਜੀ ਭੇਰਿ ਭ੝ੰਕਾਰ ਧ੝ਕੇ ਨਗਾਰੇ ॥ ਦ੝ਹੂੰ ਓਰ ਤੇ ਬੀਰ ਬੰਕੇ ਬਕਾਰੇ ॥
The trumpets sounded and the musical pipes were played, the brave warriors thundered from both sides.

ਕਰੇ ਬਾਹ੝ ਆਘਾਤ ਸਸਤ੝ਰੰ ਪ੝ਰਹਾਰੰ ॥ ਡਕੀ ਡਾਕਣੀ ਚਾਂਵਡੀ ਚੀਤਕਾਰੰ ॥੧੮॥
And with their strong arms struck (the enemy), the witches drank blood to their fill and produced dreadful sounds.18.

ਦੋਹਰਾ ॥
DOHRA

ਕਹਾ ਲਗੇ ਬਰਨਨ ਕਰੋਂ ਮਚਿਯੋ ਜ੝ਧ੝ ਅਪਾਰ ॥
How far should I describe the great battle?

ਜੇ ਲ੝ਝੇ ਜ੝ਝੇ ਸਬੈ ਭਜੇ ਸੂਰ ਹਜਾਰ ॥੧੯॥
Those fought attained martyrdom, thousand fled away. 19.

ਭ੝ਜੰਗ ਪ੝ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
BHUJANG PRAYAAT STANZA

ਭਜਿਯੋ ਸਾਹ ਪਹਾੜ ਤਾਜੀ ਤ੝ਰਿਪਾਯੰ ॥ ਚਲਿਯੋ ਬੀਰੀਯਾ ਤੀਰੀਯਾ ਨ ਚਲਾਯੰ ॥
The hill-chief spurred his horse and fled, the warriors went away without discharging their arrows.

ਜਸੋ ਡੱਢਵਾਲੰ ਮਧ੝ਕਰ ਸ੝ ਸਾਹੰ ॥ ਭਜੇ ਸੰਗਿ ਲੈ ਕੇ ਸ੝ ਸਾਰੀ ਸਿਪਾਹੰ ॥੨੦॥
The chiefs of Jaswal and Dadhwal, who were fighting (in the field), left with all their soldiers.20.

ਚਿਕ੝ਰਤ ਚੋਪਿਯੋ ਚੰਦ ਗਾਜੀ ਚੰਦੇਲੰ ॥ ਹਠੀ ਹਰੀਚੰਦੰ ਗਹੇ ਹਾਥ ਸੇਲੰ ॥
The Raja of Chandel Gaji was perplexed, when the tenacious Hari Chand caught hold of the spear in his hand.

ਕਰਿਓ ਸ੝ਆਮਿ ਧਰਮੰ ਮਹਾ ਰੋਸ ਰਝਿਯੰ ॥ ਗਿਰਿਓ ਟੂਕ ਟੂਕ ਹ੝ਵੈ ਇਸੋ ਸੂਰ ਜ੝ਝਿਯੰ ॥੨੧॥
He was filled with great fury, fulfilling his duty as a general; those who came in front of him, were cut into pieces nad fell (in the field).21.

ਤਹਾ ਖਾਨ ਨੈਜਾਬਤੋ ਆਨ ਕੈ ਕੈ ॥ ਹਨਿਓ ਸਾਹ ਸੰਗ੝ਰਾਮ ਕੌ ਸਸਤ੝ਰ ਲੈ ਕੈ ॥
Then Najabat Khan came forward and struck Sango Shah with his weapons.

ਕਿਤੈ ਖਾਨ ਬਾਨੀਨ ਹੂੰ ਅਸਤ੝ਰ ਝਾਰੇ ॥ ਸਹੀ ਸਾਹ ਸੰਗ੝ਰਾਮ ਸ੝ਰਗੰ ਸਿਧਾਰੇ ॥੨੨॥
Several skillful Khans fell on him with their arms and sent Shah Sangram to heaven.22.

ਦੋਹਰਾ ॥
DOHRA

ਮਾਰਿ ਨਜਾਬਤ ਖਾਨ ਕੋ ਸੰਗੋ ਜ੝ਝੈ ਜ੝ਝਾਰ ॥
The brave warrior Sago Shah fell down after killing Najbat Khan.

ਹਾ ਹਾ ਇਹ ਲੋਕੈ ਭਇਓ ਸ੝ਰਗ ਲੋਕ ਜੈਕਾਰ ॥੨੩॥ There were lamentations in his world and rejoicing in heaven.23.

ਭ੝ਜੰਗ ਪ੝ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥ BHUJANG STANZA

ਲਖੇ ਸਾਹ ਸੰਗ੝ਰਾਮ ਜ੝ਝੇ ਜ੝ਝਾਰੰ ॥ ਤਵੰ ਕੀਟ ਬਾਣੰ ਕਮਾਣੰ ਸੰਭਾਰੰ ॥ लखे साह संगढ़राम जढ़झे जढ़झारं ॥ तवं कीट बाणं कमाणं सढ़मभारं ॥ When this lowly person saw Shah Sangram falling (while fighting bravely) he held aloft his bow and arrows.

ਹਨਿਯੋ ਝਕ ਖਾਨੰ ਖਿਆਲੰ ਖਤੰਗੰ ॥ ਡਸਿਯੋ ਸਤ੝ਰ੝ ਕੋ ਜਾਨ੝ ਸਯਾਮੰ ਭ੝ਜੰਗੰ ॥੨੪॥ हनियो झक खानं खिआलं खतंगं ॥ डसियो सतढ़रढ़ को जानढ़ सयामं भढ़जंगं ॥२४॥ He, fixing his gaze on a Khan, shot an arrow, which stung the enemy like a black cobra, who (the Khan) fell down.24.

ਗਿਰਿਯੋ ਭੂਮ ਸੋ ਬਾਣ ਦੂਜੋ ਸੰਭਾਰਯੋ ॥ ਮ੝ਖੰ ਭੀਖਨੰ ਖਾਨ ਕੇ ਤਾਨਿ ਮਾਰਯੋ ॥ गिरियो भूम सो बाण दूजो सढ़मभारयो ॥ मढ़खं भीखनं खान के तानि मारयो ॥ He drew out another arrow and aimed and shot it on the face of Bhikhan Khan.

ਭਜਿਯੋ ਖਾਨ ਖੂਨੀ ਰਹਿਯੋ ਖੇਤਿ ਤਾਜੀ ॥ ਤਜੇ ਪ੝ਰਾਣ ਤੀਜੇ ਲਗੇ ਬਾਣ ਬਾਜੀ ॥੨੫॥ भजियो खान खूनी रहियो खेति ताजी ॥ तजे पढ़राण तीजे लगे बाण बाजी ॥२५॥ The bloody Khan fled away leaving his horse in the field, who was killed with the third arrow.25.

ਛ੝ਟੀ ਮੂਰਛਨਾ ਹਰੀਚੰਦੰ ਸੰਭਾਰੇ ॥ ਗਹੇ ਬਾਣ ਕਾਮਾਨ ਭੇ ਝਂਚ ਮਾਰੇ ॥ छढ़टी मूरछना हरीचंदं सढ़मभारे ॥ गहे बाण कामान भे झंच मारे ॥ After regaining consciousness from the swoon, Hari Chand shot his arrows with unerring aim.

ਲਗੇ ਅੰਗ ਜਾ ਕੇ ਰਹੇ ਨਾ ਸੰਭਾਰੰ ॥ ਤਨੰ ਤਿਆਗ ਤੇ ਦੇਵਲੋਕੰ ਪਧਾਰੰ ॥੨੬॥ लगे अंग जा के रहे ना सढ़मभारं ॥ तनं तिआग ते देवलोकं पधारं ॥२६॥ Whosoever was struck, fell down unconscious, and leaving his body, went to the heavenly abode.26.

ਦ੝ਯੰ ਬਾਨ ਖੈਂਚੇ ਇਕੰ ਬਾਰਿ ਮਾਰੇ ॥ ਬਲੀ ਬੀਰ ਬਾਜੀਨ ਤਾਜੀ ਬਿਦਾਰੇ ॥ दढ़यं बान खैंचे इकं बारि मारे ॥ बली बीर बाजीन ताजी बिदारे ॥ He aimed and shot two arrows at the same time and did not care for the selection of his target.

ਜਿਸੈ ਬਾਨ ਲਾਗੈ ਰਹੈ ਨ ਸੰਭਾਰੰ ॥ ਤਨੰ ਬੇਧਿ ਕੈ ਤਾਹਿ ਪਾਰੰ ਸਿਧਾਰੰ ॥੨੭॥ जिसै बान लागै रहै न सढ़मभारं ॥ तनं बेधि कै ताहि पारं सिधारं ॥२७॥ Whosoever was struck and pierced by his arrow, went straight to the other world.27.

ਸਭੈ ਸ੝ਵਾਮ ਧਰਮੰ ਸ੝ ਬੀਰੰ ਸੰਭਾਰੇ ॥ ਡਕੀ ਡਾਕਣੀ ਭੂਤ ਪ੝ਰੇਤੰ ਬਕਾਰੇ ॥ सभै सढ़वाम धरमं सढ़ बीरं सढ़मभारे ॥ डकी डाकणी भूत पढ़रेतं बकारे ॥ The warriors remained true to their duty in the field, the witches and ghosts drank blood to their fill and raised shrill voices.

ਹਸੇ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲ ਔ ਸ੝ੱਧ ਸਿੱਧੰ ॥ ਚਵੀ ਚਾਵਡੀਯੰ ਉਡੀ ਗਿਧ ਬ੝ਰਿਧੰ ॥੨੮॥ हसे बीर बैताल औ सढ़ढ़ध सिढ़धं ॥ चवी चावडीयं उडी गिध बढ़रिधं ॥२८॥ The Birs (heroic spirits), Baitals (ghosts) and Siddhs (adepts) laughed, the witches were talking and huge kites were flying (for meat).28.

ਹਰੀਚੰਦ ਕੋਪੇ ਕਮਾਣੰ ਸੰਭਾਰੰ ॥ ਪ੝ਰਥਮ ਬਾਜੀਯੰ ਤਾਣ ਬਾਣੰ ਪ੝ਰਹਾਰੰ ॥ हरीचंद कोपे कमाणं सढ़मभारं ॥ पढ़रथम बाजीयं ताण बाणं पढ़रहारं ॥ Hari Chand, filled with rage, drew out his bow, he aimed and shot his arrow, which struck my horse.

ਦ੝ਤੀਯ ਤਾਕ ਕੈ ਤੀਰ ਮੋ ਕੌ ਚਲਾਯੰ ॥ ਰਖਿਓ ਦਈਵ ਮੈ ਕਾਨ ਛ੝ਵੈ ਕੈ ਸਿਧਾਯੰ ॥੨੯॥ दढ़तीय ताक कै तीर मो कौ चलायं ॥ रखिओ दईव मै कान छढ़वै कै सिधायं ॥२९॥ He aimed and shot the second arrow towards me, the Lord protected me, his arrow only grazed my ear. 29.

ਤ੝ਰਿਤੀਯ ਬਾਣ ਮਾਰਿਯੋ ਸ੝ ਪੇਟੀ ਮਝਾਰੰ ॥ ਬਿਧਿਅੰ ਚਿਲਕਤੰ ਦ੝ਆਲ ਪਾਰੰ ਪਧਾਰੰ ॥ तढ़रितीय बाण मारियो सढ़ पेटी मझारं ॥ बिधिअं चिलकतं दढ़आल पारं पधारं ॥ His third arrow penetrated deep into the buckle of my waist-belt.

ਚ੝ਭੀ ਚਿੰਚ ਚਰਮੰ ਕਛੂ ਘਾਇ ਨ ਆਯੰ ॥ ਕਲੰ ਕੇਵਲੰ ਜਾਨ ਦਾਸੰ ਬਚਾਯੰ ॥੩੦॥ चढ़भी चिंच चरमं कछू घाइ न आयं ॥ कलं केवलं जान दासं बचायं ॥३०॥ Its edge touched the body, but did not caused a wound, the Lord saved his servent.30.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥ रसावल छंद ॥ RASAAVAL STANZA

ਜਬੈ ਬਾਣ ਲਾਗਯੋ ॥ ਤਬੈ ਰੋਸ ਜਾਗਯੋ ॥ जबै बाण लागयो ॥ तबै रोस जागयो ॥ When the edge of the arrow touched my body, it kindled my resentment.

ਕਰੰ ਲੈ ਕਮਾਣੰ ॥ ਹਨੰ ਬਾਣ ਤਾਣੰ ॥੩੧॥ करं लै कमाणं ॥ हनं बाण ताणं ॥३१॥ I took the bow in my hand and aimed and shot the arrow.31.

ਸਬੈ ਬੀਰ ਧਾਝ ਸਰੋਘੰ ਚਲਾਝ ॥ सबै बीर धाझ सरोघं चलाझ ॥ All the warriors fled, when a volley of arrow was showered.

ਤਬੈ ਤਾਕਿ ਬਾਣੰ ॥ ਹਨਯੋ ਝਕ ਜ੝ਆਣੰ ॥੩੨॥ तबै ताकि बाणं ॥ हनयो झक जढ़आणं ॥३२॥ Then I aimed the arrow on a warrior and killed him.32.

ਹਰੀਚੰਦ ਮਾਰੇ ॥ ਸ੝ ਜੋਧਾ ਲਤਾਰੇ ॥ हरीचंद मारे ॥ सढ़ जोधा लतारे ॥ Hari Chand was killed and his brave soldiers were trampled.

ਸ੝ ਕਾਰੋੜ ਰਾਯੰ ॥ ਵਹੈ ਕਾਲ ਘਾਯੰ ॥੩੩॥ सढ़ कारोड़ रायं ॥ वहै काल घायं ॥३३॥ The chief of Kot Lehar was seized by death.33.

ਰਣੰ ਤਿਆਗਿ ਭਾਗੇ ॥ ਸਬੈ ਤ੝ਰਾਸ ਪਾਗੇ ॥ रणं तिआगि भागे ॥ सबै तढ़रास पागे ॥ The hill-men fled from the battlefield, all were filled with fear.

ਭਈ ਜੀਤ ਮੋਰੀ ॥ ਕ੝ਰਿਪਾ ਕਾਲ ਕੇਰੀ ॥੩੪॥ भई जीत मोरी ॥ कढ़रिपा काल केरी ॥३४॥ I gained victory through the favour of the Eternal Lord (KAL).34.

ਰਣੰ ਜੀਤਿ ਆਝ ॥ ਜਯੰ ਗੀਤ ਗਾਝ ॥ रणं जीति आझ ॥ जयं गीत गाझ ॥ We returned after victory and sang songs of triumph.

ਧਨੰ ਧਾਰ ਬਰਖੇ ॥ ਸਬੈ ਸੂਰ ਹਰਖੇ ॥੩੫॥ धनं धार बरखे ॥ सबै सूर हरखे ॥३५॥ I showered wealth on the warriors, who were full of rejoicings.35.

ਦੋਹਰਾ ॥ दोहरा ॥ DOHRA

ਜ੝ਧ ਜੀਤ ਆਝ ਜਬੈ ਟਿਕੈ ਨ ਤਿਨ ਪ੝ਰ ਪਾਂਵ ॥ जढ़ध जीत आझ जबै टिकै न तिन पढ़र पांव ॥ When I returned after victory, I did not remain at Paonta.

ਕਾਹਲੂਰ ਮੈਂ ਬਾਂਧਿਯੋ ਆਨ ਆਨੰਦਪ੝ਰ ਗਾਂਵ ॥੩੬॥ काहलूर मैं बांधियो आन आनंदपढ़र गांव ॥३६॥ I came to Kahlur and established the village Anandpur.36.

ਜੇ ਜੇ ਨਰ ਤਹ ਨ ਭਿਰੇ ਦੀਨੇ ਨਗਰ ਨਿਕਾਰ ॥ जे जे नर तह न भिरे दीने नगर निकार ॥ Those, who did not join the forces, were turned out from the town.

ਜੇ ਤਿਹ ਠਉਰ ਭਲੇ ਭਿਰੇ ਤਿਨੈ ਕਰੀ ਪ੝ਰਤਿਪਾਰ ॥੩੭॥ जे तिह ठउर भले भिरे तिनै करी पढ़रतिपार ॥३७॥ And those who fought bravely were patronized by me 37.

ਚੌਪਈ ॥ चौपई ॥ CHAUPAI

ਬਹ੝ਤ ਦਿਵਸ ਇਹ ਭਾਂਤਿ ਬਿਤਾਝ ॥ ਸੰਤ ਉਬਾਰਿ ਦ੝ਸਟ ਸਭ ਘਾਝ ॥ बहढ़त दिवस इह भांति बिताझ ॥ संत उबारि दढ़सट सभ घाझ ॥ Many days passed in this way, he saints were protected and the wicked persons were killed.

ਟਾਂਗ ਟਾਂਗ ਕਰਿ ਹਨੇ ਨਿਦਾਨਾ ॥ ਕੂਕਰ ਜਿਮਿ ਤਿਨ ਤਜੇ ਪਰਾਨਾ ॥੩੮॥ टांग टांग करि हने निदाना ॥ कूकर जिमि तिन तजे पराना ॥३८॥ The tyrants were hanged ultimately killed, they breathed their last like dogs.38.

ਇਤਿ ਸ੝ਰੀ ਬਚਿਤ੝ਰ ਨਾਟਕ ਗ੝ਰੰਥੇ ਭੰਗਾਣੀ ਜ੝ੱਧ ਬਰਨਨੰ ਨਾਮ ਅਸਟਮੋ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤ੝ ਸ੝ਭਮ ਸਤ੝ ॥੮॥ ਅਫਜੂ ॥੩੨੦॥ इति सढ़री बचितढ़र नाटक गढ़रंथे भंगाणी जढ़ढ़ध बरननं नाम असटमो धिआइ समापतम सतढ़ सढ़भम सतढ़ ॥८॥ अफजू ॥३२०॥ End of the Eighth Chapter of BACHITTAR NATAK entitled `Description of the Battle of Bhangani.`8.320.